مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسي اثر كود بيولوژيك نيتروكسين و كود شيميايي اوره بر عملكرد و اجزاي عملكرد جو رقم سراسري

۱-۴- غلات

غلات به گروه بزرگي از گياهان زراعي گفته مي‌شود كه دانه آنها در تغذيه مردم جهان و تهيه نان نقش عمده‌اي را بر عهده داشته وهمچنين در تغذيه حيوانات و پرندگان و مصارف صنعتي كاربرد وسيعي دارد. غلات شامل گياهاني از جمله گندم، جو، يولاف، برنج، ارزن، ذرت، چاودار و سورگوم مي‌باشد كه از اين گروه، گندم و جو در سطح وسيعي از زمين‌هاي زراعي دنيا كشت مي‌گردند به‌طوري‌كه حتي در نواحي نيمه خشك كه براي توليد محصول و رشد و نمو اين گياهان بارندگي نسبتاً كافي است كشت اين محصولات موفقيت‌آميز است. گندم، ذرت و برنج سه محصول مهم هستند كه هريك نزديك به ۴/۱ مقدار توليد سالانه كل غلات جهان را تشكيل مي‌دهند و پنج گونه ديگر غلات يعني جو، يولاف، چاودار، ذرت خوشه‌اي و ارزن مجموعاً ۴/۱ ميزان توليد ساليانه غلات را تشكيل مي‌دهند ( خدابنده، ۱۳۸۴ ).

۱-۴-۱- اهميت غذايي غلات

غلات تأمين كننده هيدرات‌هاي كربن ( نشاسته، قند و سلولز )، پروتئين، روغن، مواد معدني و برخي ويتامين‌ها مي‌باشد. انسان مي‌تواند قسمت اعظم پروتئين مورد نياز روزانه خود ( ۶۵ تا ۸۰ گرم ) را با خوردن مقدار زيادي غلات تأمين كند. غلات ارزانترين مواد غذايي حاوي پروتئين و نشاسته مي‌باشد. بر اساس بررسي‌هاي ارائه شده توسط مؤسسه علوم غذايي ايران در سه استان سيستان و بلوچستان، آذربايجان شرقي و غربي ۷۵ درصد پروتئين مصرفي روزانه افراد از غلات تأمين مي‌شود. به‌علاوه نقش غلات در تهيه گوشت، لبنيات و تأمين مواد معدني و غيره حائز اهميت است (كردواني، ۱۳۷۹ ).

۱-۴-۲- اهميت اقتصادي غلات

غلات گياهاني هستند كه به مقدار زياد و در مساحت وسيعي از زمين‌هاي كشاورزي دنيا و حتي در نواحي خشك كشت گرديده و محصول كافي توليد توليد مي‌نمايند. اهميت اقتصادي غلات چه از نظر توليد و چه از نظر تغذيه در دنيا بيش از ساير محصولات كشاورزي كشت مي‌شود. حتي در مناطقي كه به‌علت متغير بودن شرايط اقليمي و يا خشكي محيط امكان توليد محصولي وجود نداشته باشد، به آساني مي‌توان غلات را توليد نمود ( خدابنده، ۱۳۸۴ ). غلات بيشترين سطح زير كشت را در مناطق كشور به خود اختصاص داده به طوري كه نقش مهمي در سياست‌گذاري‌هاي بخش كشاورزي ايفا نموده است. نقش و اهميت غلات در تغذيه انسان بر همگان آشكار بوده و در كشورهايي كه قادر به تأمين نان مورد نياز خود بوده و به ديگران احتياج نداشته باشند اولين قدم در نيل به استقلال اقتصادي و خودكفائي مي‌باشد (روستايي و اسكندري، ۱۳۸۷ ). در جامعه كنوني، بخشي از توسعه اقتصادي جامعه بستگي به كشاورزي دارد. زيرا به‌طور مستقيم يا غير مستقيم به محصولات كشاورزي وابسته مي‌باشد ( فتحي، ۱۳۸۲ ).

۱-۵- جو

جو يكي از قديمي‌ترين گياهان زراعي مي‌باشد كه توسط انسان اهلي شده و در نقاطي از خاور نزديك كه كاوش‌هاي باستان‌شناسي صورت گرفته هميشه با گندم‌هاي ايمر و اينكورن ديده شده است (پورصالح، ۱۳۷۹). قديمي‌ترين رقم جو از نوع دو رديفه مي‌باشد كه در حفاري‌هاي جنوب اروپا به‌دست آمده و معلوم شده است كه در عصر حجر كشت مي‌شده است (خدابنده، ۱۳۸۴). محققين سه مركز جغرافيايي را به عنوان مبدأ اوليه جو ذكر كرده‌اند:

۱- شرق آسيا از تبت تا ژاپن را مبدأ اوليه ناميده است كه جوهاي دو رديفه پائيزه و ريشك‌دار در اين مركز قرار دارند.

۲- خاور نزديك كه شامل آناتولي، سوريه و فلسطين مي‌باشد و اين منطقه مبدأ جوهاي دو رديفه بوده و داراي فرم‌هاي پائيزه- بهاره و حدواسط مي‌باشد.

۳- آفريقا كه در اين ناحيه فرم‌هاي حدواسط و بهاره ديده مي‌شود.

جو گياهي است كه دامنه انتشار و سازش اقليمي وسيعي دارد و در عين حال ارزش تجاري آن كمتر از گندم مي‌باشد و به همين دليل در نقاطي از مناطق خشك كه ميزان بارندگي بسيار اندك و غيرقابل پيش‌بيني و متغير است و تكافوي توليد محصول رضايت‌بخش گندم را نمي‌كند، كشت مي‌شود (پورصالح، ۱۳۷۹).

 ۱-۵-۱- مصارف جو

جو مصارف زيادي در تغذيه انسان و دام دارد و ارزش علوفه‌اي دانه‌هاي جو قابل مقايسه با ارزش علوفه‌اي دانه‌هاي ذرت مي‌باشد. در بعضي از نواحي دنيا دانه‌هاي جو غذاي اصلي تعداد زيادي از مردم است (پورصالح، ۱۳۷۹). كاه جو در تغذيه دام مورد استفاده قرار

……

…..

…..