نقش معلم در تربيت ديني

(۱۱ صفحه ورد)

از آنجا که بيشتر مردم کشور ما، ايران، مسلمانند و حکومت آن اسلامي است، يکي از وظايف اصلي آموزش و پرورش، تربيت ديني نسل جديد است. در روايات معصومان(ع) بر اين وظيفه تصريح شده است.
امام سجاد(ع) در رساله حقوق، در بيان حقوق و مسئوليتهاي والدين مي فرمايد: «انک مسوول عما وليته به من حسن الادب و الدلاله علي ربه عز و جل و المعونه علي طاعته؛ بدان که مسئول نيکو تربيت کردن فرزند خود و راهنمايي او به سوي خدا و کمک کردن او براي اطاعت از خدا تو هستي.» همچنين پيامبر(ص) وقتي نمايندگان خود را به نام حاکم به شهرهاي تازه مسلمان شده مي فرستاد، به آنان دستور مي داد به تربيت ديني مردم همت گمارند.
حضرت در سفارشي به معاذ بن جبل آنگاه که او را به سوي يمن مي فرستاد فرمود: «يا معاذ علمهم کتاب الله و احسن ادبهم علي الاخلاق الصالحه؛ اي معاذ، کتاب خدا را به آنان بياموز و آنان را بر اخلاق نيکو به خوبي تربيت کن.» امام خميني(ره)، بنيانگذار جمهوري اسلامي نيز بر اين موضوع تاکيد داشت و در مناسبتهاي مختلف آن را بيان مي کرد.
براي مثال، ايشان در ديدار معلمان با وي، فرمود: «بايد توجه داشته باشيد که اين بچه هايي که پيش شما هستند تربيت ديني بشوند.»
در آموزش و پرورش افراد بسياري به کار مشغول هستند و فعاليتهاي آنان به طور مستقيم يا غيرمستقيم، در تربيت ديني دانش آموزان موثر است. در اين ميان، نقش معلمان بسيار برجسته تر از ديگران است؛ زيرا بيشتر وقت دانش آموزان در مدرسه، کلاس و در کنار معلمان و زير نظر آنان سپري مي شود و ساير عوامل ديگر تنها زمينه ساز فعاليت معلم هستند؛ از اين رو، بسياري از دانش آموختگان، چه در نظام آموزشي سنتي و چه در مدارس جديد، شکل گيري شخصيت خود را مرهون معلمان خود مي دانند. براي مثال، شهيد مطهري در مورد استاد خود امام(ره) مي گويد: درس اخلاقي که به وسيله شخصيت محبوبم در هر پنجشنبه و جمعه گفته مي شد و در حقيقت، درس معارف و سير و سلوک بود، نه اخلاق به مفهوم خشک علمي، مرا سرمست مي کرد. بدون هيچ اغراق و مبالغه اي اين درس مرا آنچنان به وجد مي آورد که تا دوشنبه و سه شنبه هفته بعد، خودم را شديدا تحت تاثير آن مي يافتم. بخش مهمي از شخصيت من در آن درس و سپس در درسهاي ديگري که در طي دوازده سال از استاد الهي فراگرفتم انعقاد يافت و همواره خود را مديون او دانسته و مي دانم.»
با توجه به نقش مهمي که معلم در تربيت ديني دانش آموزان مي تواند داشته باشد، هرگاه از تربيت ديني دانش آموزان و کامروايي و ناکامي نظام آموزش و پرورش در اين زمينه سخن به ميان مي آيد، انگشت اشاره به سوي معلمان نشانه مي رود.
محمد داودي در کتاب «نقش معلم در تربيت ديني»انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه کوشيده است نقش معلمان را در تربيت ديني بررسي کند.
براي بررسي نقش معلم در تربيت ديني به پاسخ براي اين سوالات پرداخته ايم:
۱٫ اسلام چه مولفه ها و اجزايي دارد و اين مولفه ها و اجزا چه رابطه اي با يکديگر دارند؟ به سخن ديگر اسلام چه ساختاري دارد؟
۲٫دينداري مطلوب اسلام کدام است؟ اين دينداري چه درجات و مراتبي دارد؟ کدام يک از اين مراتب مناسب محور تربيت ديني در مدارس قرار گيرد؟
۳٫ براساس آن مرتبه اي از دينداري مطلوب اسلام، که محور تربيت ديني در مدارس قرار مي گيرد، يک دانش آموز مومن بايد چه ويژگي هايي را دارا باشد؟
۴٫ چه عواملي در تربيت ديني موثرند و ميزان تاثير هر يک از آنها چه اندازه است؟
۵٫ در اين ميان، معلمان چه نقشي مي توانند ايفا کنند؟ پاسخ دادن اين سوال، مي تواند مشخص کند آيا همه انتظاراتي که جامعه از معلمان در تربيت ديني دارد انتظاراتي بجا يا نابجاست؟
۶٫معلمان اکنون در کشور ما چه نقشي در تربيت ديني ايفا مي کنند؟
۷٫ آيا نقش کنوني معلمان در تربيت ديني، با نقشي که بايد ايفا کنند تفاوت دارد؟ اگر چنين است، چه تغييراتي بايد صورت گيرد تا نقش معلمان در تربيت ديني به وضعيت مطلوب برسد؟
حاصل پژوهش در سه بخش و يک فصل مقدماتي ارائه شده است: در بخش اول مفاهيم به کار رفته در عنوان پژوهش، قلمرو پژوهش و چارچوب آن مشخص شده است. در بخش دوم مباحث بنيادين نقش معلم بررسي شده است. در فصل اول اين بخش ساختار اسلام تبيين شده است، در فصل دوم، دينداري مطلوب اسلام و مراتب و درجات آن و در فصل سوم، ويژگي هاي دانش آموز مسلمان با استناد به منابع اسلامي بيان شده است.
بخش سوم با دو فصل به بررسي عوامل موثر بر تربيت ديني و جايگاه معلم در آن مي پردازد.
بخش چهارم به بررسي نقش هاي معلم در تربيت ديني اختصاص يافته است. فصل اول به نقش معلم در فرهنگ اسلامي اختصاص يافته است. در فصل دوم، اين بخش نقش معلم در تربيت اعتقادي و در فصل سوم، نقش معلم در تربيت عبادي بررسي شده است. در فصل چهارم نيز نتايج به دست آمده از مطالعه و پيشنهادهايي براي بهبود نقش تربيتي معلم و بهبود وضع تربيت ديني در مدارس ارائه شده است.

…………………….

…………………..