مبانی وپیشینه نظری گروه درمانی شناختی رفتاری

فصل دوم پایان نامه روانشناسی در مورد گروه درمانی شناختی رفتاری

• گروه درمانی شناختی- رفتاری

۲-۱-۱ گروه درمانی

گروه درمانی، یک فرایند روانی است که در آن یک متخصص آموزش دیده … با استفاده از تعامل هیجانی گروههای کوچک و بسیار حساب شده سعی می کند مشکلات شخصیتی افراد را اصلاح نماید (تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲).

گروه درمانی در طی جنگ جهانی دوم در پاسخ به کمبود پرسنل آموزش دیده برای ارایه درمان فردی، پدید آمد. در ابتدا، درمانگر گروه نقش سنتی درمانی را به عهده می گرفت و عمدتا با گروه قلیلی از مراجعان که مشکل مشترکی داشتند کار می کرد. به تدریج، رهبران نقش ها و رویکرد های مختلف در این زمینه را مورد بررسی قرار دادند. با گذشت زمان، متخصصان دریافتند که موقعیت گروه فرصت های درمانی منحصر به فردی را فراهم می آورد. تبادل های صورت گرفته میان اعضا یک گروه درمانی به عنوان وسیله ای موثر در ایجاد  این تغییر و تحول در نظر گرفته می شود. این تعامل حمایت، توجه، مواجهه و سایر خصوصیاتی را ارایه می کند که در درمان فردی یافت نمی شود. اعضا در بافت گروه، می توانند مهارت های اجتماعی جدیدی را تمرین کنند و بخشی از اطلاعات جدید خود را مورد استفاده قرار دهند (کوری و کوری، ۱۹۹۲؛ ترجمه بهاری، رنجگر، حسین شاهی برواتی، میر هاشمی و نقشبندی،۱۳۹۲).

گروه درمانی در مقایسه با درمان انفرادی از لحاظ وقت و هزینه مقرون به صرفه تر است. در این روش افراد بیشتری شرکت می کنند و درمان می شوند. در ضمن گروه فرصتی برای آموزش های میان فردی فراهم می آورد. از آنجا که اکثر مشکلات افراد با روابط میان فردی آنان مرتبطند، حداقل این افراد تا حدی در حضور سایر اعضای گروه می توانند مشکلاتشان را به طور مستقیم حس و تجربه کنند و جو لازم برای حل و فصل آنها فراهم آید. تجربه های گروهی به واقعیت زندگی روزمره مراجعان نزدیکترند. پس در گروهها فرصت بیشتری برای تعامل و آزمایشگری میان فردی و بازخورد گرفتن وجود دارد. به تعبیر دیگر در درمان های انفرادی، فرصت های یادگیری در گروهها یا پیش نمی آید یا اگر پیش می آید خیلی کمتر است. برای برخی از مراجعان گروه درمانی درمان مناسب است نه درمان انفرادی(تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲).

به طور کلی افراد به منور بر طرف کردن نشانه های ویژه یا مشکلات روانی مانند افسردگی، مشکلات جنسی، اضطراب و اختلال های روان تنی در گروه درمانی شرکت می کنند. بعضی از گروههای درمانی به این منظور تشکیل شده اند که اختلال هیجانی یا رفتاری خاصی را که کارکرد افراد را محدود کرده است، اصلاح کنند. بنابراین، بسیاری از افراد این گروهها نیازمند درمان اصلاحی هستند تا رشدی و بازدارنده. در گروه درمانی عوامل ناهشیار و گذشته فرد بازسازی جنبه های اصلی شخصیت مورد توجه قرار می گیرد. بنابراین طول مدت گروههای درمانی در مقایسه با روش های دیگر به مراتب بیشتر است(کوری و کوری، ۱۹۹۲؛ ترجمه بهاری و همکاران،۱۳۹۲).

در اجرای گروههای درمانی از روش های مختلفی استفاده می شود؛ این روش ها شامل موارد زیر هستند: فنون مربوط به ایحاد بازگشت به تجربه های گذشته، روش های کار با پویه های ناهشیار، و شیوه های برای کمک به اعضا در جهت تجربه دوباره موقعیت های آسیب زا به طوری که تخلیه هیجانی رخ دهد. درمانگرمعمولا به خلق جوی علاقمند است که درک و بررسی موضوع مشکل را تسریع کند. فرایند حل و فصل مشکلات روانی که در تجربه های گذشته ریشه دارد، اغلب شامل بررسی رویاها، تفسیر مقاومت، شیوه رویارویی با انتقال و کمک به اعضا در جهت ایجاد یک دورنمای جدید از مسایل حل نشده با افراد مهم زندگی است (کوری و کوری، ۱۹۹۲؛ ترجمه بهاری و همکاران،۱۳۹۲).

• گروه درمانی مبتنی بر رویکرد های فردی

گروههای رفتاری. هدف از اجرای رفتار درمانی گروهی، فراگیری مهارت های جدید و یادگیری زدایی رفتارهای مخرب و قدیمی است. در این گروهها از فنون رفتاری مختلفی همچون  روش های مواجهه، مهارت آموزی، آموزش والدین، مایه کوبی علیه فشار روانی و مقابله استفاده می شود(تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲).

ساختار. گروههای رفتاری ساختار شدیدی دارند. برای مثال فقط برای جرات آموزی تشکیل می شوند و رهبر گروه برای آموزش مهارت های لازم، یک رشته تمرین های مشخص را می دهد. گروه افراد مبتلا به هراس از مکان های باز با یکدیگر فن آرامش عضلانی را تمرین می کنند و حساسیت زدایی گروهی انجام می دهند و در همین بین خیلی آرام و به تدریج با ترس خویش از حضور در اماکن باز درگیر می شوند(تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲).

نقش درمانگر یا رهبر. در گروههای رفتاری، درمانگر مثل معلم عمل می کند. وی برای وقوع یادگیری به برخی فعالیت های سازمان یافته متوسل می شود و گاهی با اعضای گروه بحث و تبادل نظر می کند. همچنین به آنها بازخورد می دهد و از نقش بازی کردن، سخنرانی و نمایش و مواردی از این قبیل بهره می گیرد. به طور کلی رفتار درمانگرها سعی نمی کنند مثل وجود گرایان، گشتالت درمانگرها یا درمانگران مراجع محور با بیان احساسات و واکنش های خویش «صداقت یا خلوص» خود را نشان دهند. با این حال ممکن است برای ایفای نقش یک الگو در رابطه با استفاده مناسب و موثر از خود افشایی و با اتکا بر جملاتی که بر «من» تاکید دارند، احساسات و واکنش های خود را با اعضای گروه در میان بگذارند(تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲).

گروه درمانی شناختی. در گروههای شناختی نیز معمولا از فنون رفتاری استفاده می شود. با این حال گروههای شناختی بیشتر بر شناخت های مخرب اعضای گروه تاکید می ورزند. شناخت درمانگرها به اعضای گروه تکلیف خانه می دهند و بر مبنای شناخت های مخرب آنها، واکنش اعضای گروه در برابر این تکالیف را بررسی می کنند(تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲).

ساختار. گروههای شناختی معمولا اهداف خاصی رادنبال می کنند. این رویکرد با وجود انعطاف پذیر بودنش، بازاری نیست. غالبا مراجعان تشویق می شوند اهدافی برای خود تعیین کنند و برای تحقق آن اهداف از یک رشته تمرین های سازمان یافته استفاده می شود که برخی از آنها عبارتند از: جرات آموزی و آموزش سایر مهارت های مقابله ای و تکالیف منزل که در آنها مراجعان باید با ترس های خویش روبرو شوند یا برخی مهارت های جدید را امتحان کنند. در ضمن گاهی نیز به آنان تکالیفی داده می شود تا با شناخت های مخرب شان دسن و پنجه نرم کنند. مراجعان در خود گروه نیز راه و رسم درگیر شدن با شناخت های مخرب خود و دیگران را فرا می گیرند(تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲).

 نقش رهبر یا درمانگر. شناخت درمانگرها نیز مثل رفتار درمانگرها در گروه نقش معلم یا مربی را ایفا می کنند. آنها در فراگیری مهارت های مقابله با تفکر مخرب و تسهیل رویارویی افراد با تفکر مخرب شان نقش الگو را بازی می کنند و سایر اعضای گروه  راتشویق می کنند روش رویارویی با تفکر مخرب را بیاموزند. در ضمن درمانگر در تدوین تکلیف ها یا تنظیم تمرین های سازمان یافته از سخن گویان مهمان نیز استفاده می کند(تاد و بوهارت، ۲۰۰۰؛ ترجمه فیروز بخت، ۱۳۹۲)…………………………

……………………………

………………………….