مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامهارزیابی ژنوتیپ¬های نعناع در طی دو سال زراعی و همچنین تحت انکوباتورهای LED و نیز اثرات متقابل بين قارچ‌هاي ميكوريزا و نور

 ۲-۱- تاریخچه

گونه­های مختلف نعناع از زمان­های بسیار قدیم به عنوان یک گیاه معطر و اشتها­آور مورد توجه بوده و برای ناراحتی­های دستگاه گوارش به کار می­رفته­اند [۴ و ۶]. در اسطوره­های یونان بارها نام این گیاه ذکر شده است. یکی از بهترین شواهد که نشان دهنده قدمت استفاده از این محصول است، دیوار معابد ادفو در مصر می­باشد که دستورالعمل طرز ساختن عطریات مقدس که در مراسم مذهبی به عنوان بخور مورد استفاده قرار می­گرفته­اند، در آن قرار دارد. بقراط پدر علم طب از نعناع در نوشته­های خود یاد کرده است [۴].

۲-۲- انتشار جغرافیایی

بسیاری از گونه­های جنس Mentha توزیع وسیعی در اروپا و آسیا دارند و پیشینه انتشار آنها مربوط به منطقه مدیترانه است [۱۵]. از جمله گونه­های بسیار مهم این جنس از لحاظ تولید اسانس، گونه piperita M. می­باشد که به طور عمده در آمریکای شمالی، انگلستان، ایتالیا و فرانسه کشت می­شود. گونه M. spicata بومی بالکان و شمال و غرب ترکیه است و در بیشتر قسمت­های اروپا و نواحی مدیترانه­ای و شمال آمریکا کشت می­گردد [۴]. گونه M. longifolia بومی مناطق مرکزی اروپا می­باشد اما در مناطق شمالی اروپا، آسیا و آفریقا نیز کشت می­گردد [۱۴۲]. انتشار جغرافیایی M. pulegium در نواحی مرکزی، جنوبی و غرب اروپا، جنوب غربی آسیا، شمال آفریقا و حبشه می­باشد [۳ و ۵]. گونه M.arvensis نیز بومی چین، ژاپن و اروپا می­باشد، اما در آرژانتین، برزیل، استرالیا، جنوب آفریقا و آنگولا نیز کشت می­گردد [۳۸].

برخی گونه­های متعلق به این جنس تنها در مناطق خاصی وجود داشته و به نقاط دیگر انتشار نیافته­اند. گونه­ای به نام M. gattefossei تنها در مراکش و گونه­ای به نام M. requienii تنها در جنوب اروپا و به خصوص فرانسه و ایتالیا یافت می­شود. گونه M. canadensis در آمریکای شمالی، تنها گونه بومی متعلق به دنیای جدید است. در استرالیا ۳ گونه M. australis، M. diemenica و M. satureioides و در نیوزیلند گونه M. cunninghamii بیشتر از سایر گونه­ها یافت می­شوند [۱۲۲]. در ایران گونه­های M. longifolia و M. spicata در نواحی شمالی و بسیاری مناطق کشور از جمله مناطق جنوبی و غرب به صورت وحشی و خودرو می­رویند. همچنین گونه M. spicata بیشتر از سایر گونه­ها کشت می­گردد [۳، ۵ و ۶].

۲-۳- خصوصیات خانواده نعناع

تیره نعناع شامل ۲۰۰ جنس و بیش از۴۰۰۰ گونه می­باشد که از لحاظ تعداد یکی از ده تیره بزرگ گیاهان به شمار می­رود. گیاهان تیره نعناع عموماً علفی، درختچه­ای و به ندرت درختی و یا بالا­رونده هستند [۱ و ۳]. برخی از آنها دارای ظاهری بوته مانند با ساقه­های چوبی شده می­باشند که در این رابطه می­توان به آویشن و اسطو خودوس اشاره نمود. اغلب گیاهان این خانواده با خشکی سازش پیدا کرده و برگ­های آنها از کرک پوشیده شده است تا از تعرق زیاد جلوگیری به عمل آورد [۳ و ۵].

۲-۴- طبقه­بندی و خصوصیات جنسMentha

جنس Mentha از مهمترین گیاهان دارویی معطر و چند ساله می­باشد که بر طبق طبقه­بندی سیستماتیکی به سلسله گياهي، شاخه ماگنوليوفيتا^[۱]، رده ماگنوليوپسيدا^[۲]، راسته لاميالس^[۳] و خانواده لابياته^[۴] است كه از گونه­هاي مختلف و تعداد بسيار زيادي واريته تشكيل شده است. دو زير جنس Pulegium و Menthastrum براي اين جنس معرفي شده است. همچنین تنها ١٥ گونه متعلق به این جنس شناسایی شده که بیشتر این گونه­ها به فرم هیبرید می­باشند. این جنس دارای توزیع وسیعی در هر پنج قاره جهان به استثناء آمریکای جنوبی و آنتارکتیکا می­باشد [۲۶۴]. بر اساس گزارشات متعدد، از سال ۱۷۵۳ میلادی بیش از ۳۰۰۰ نام برای واریته­های مختلف جنس Mentha منتشر شده است که اکثر این نام­ها نیز با یکدیگر مترادف می­باشند [۶۳].

در گیاهان متعلق به این خانواده، ۴ پایه کروموزومی متفاوت (هاپلوئید) مشخص شده است که عبارتند از ۹ = x، ۱۰ = x، ۱۲ = x و ۱۸ = x [63 و ۱۲۲].

…..

……