مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه آيا طرح مفهوم نوين امنيت انساني مستلزم باز نگری در وظايف وکارکردهای سازمان بازرسی کل کشور است ؟

فصل اول : مفهوم امنیت و سیر تحولات آن

مبحث اول : کلیات

       گفتار اول : مفهوم امنیت و اهمیت آن

امنیت (Security) در فرهنگ فارسی به معنای آزادی ،آرامش، فقدان ترس و عدم هجوم دیگران آمده است.در فرهنگ علوم رفتاری نیز دومعنا از این واژه ارایه شده است. یک حالتی که در آن ارضای احتیاجات و خواسته های شخصی انجام می شود و دوم احساس ارزش شخصی، اطمینان خاطر، اعتماد به نفس و پذیرشی که در نهایت از سوی طبقه های اجتماعی نسبت به فرد اعمال می شود^۳. هم چنین امنیت، مصونیت از تعرض و تصرف اجباری بدون رضایت است و منظور از امنیت انسان وضعیت و شرایطی است که مردم هراسی نسبت به حقوق و آزادیهای مشروع و قانونی خود نداشته باشند. امنیت در حقوق اسلامی شامل جان ،مال،عمل،آزادی،حقوق،شخصیت،شرف و حیثیت انسان می شود^۴.

امنیت واژه ای است که ظهور آن به پیدایش انسان بازمی گردد . انسان از همان آغاز که متولد شد احساس به وجود امنیت را در فطرت و غریزه خود احساس نمود چرا که امنیت از همان ابتدا به عنوان ضروری ترین نیاز بشر شناخته شد . این نیاز اولیه و غریزی هر انسان اولیه او را به آن وا داشت که از جسم و جان خود در مقابل تهدیدات و حوادث محافظت کند . تهدیدات نسبت به انسان اولیه در مقیاس امروز بسیار محدود بود . انسان اولیه بایستی جسمش را از حوادث طبیعی مانند سیل و طوفان ، سرما و گرما و هجوم درندگان محافظت می نمود. چرا که انسان از همان ابتدا سعی در بقا و صیانت از نفس خود داشته است و دوست نداشته که هر عامل خارجی بتواند به جسم و جان او آسیب بزند . این علاقه به بقا و حفظ خود نیز از با الویت ترین نیازها بوده است . پس امنیت و علاقه به حفظ خود دو نیاز مهم و اساسی زندگی بشر بوده است که در راستای یکدیگر تامین می شود . پس انسانها به طور مصرانه در صدد تامین این نیازها بوده اند و گاه در جهت تامین آن به امنیت انسانهای دیگر دست اندازی می کرده و موجبات ناامنی دیگران را فراهم می کرده اند . اما به تدریج و به مرور زمان و تشکیل جمعیت ها در سرزمین نیاز به وجود حکومت برای تامین بهتر امور احساس گردید . حکومت به مفهوم نهادها به جامعه سیاسی سازمان یافته و نهادبندی شده ای اطلاق می گردد . همه حکومتها صرف نظر از مشروعیت یا عدم مشروعیتشان بر این باور بودند که بدون وجود امنیت در یک کشور هیچ برنامه ای قابل اجرا نیست و با وجود هرج  و مرج و نبود امنیت در یک کشور پایه های حکومت به شدت متزلزل خواهد گشت . در نتیجه اولین نهادها دریک کشور نهادهای نظامی و انتظامی بوده اند^۱. با برقراری نظام امنیت در داخل یک کشور برنامه ها به راحتی اعمال می شود شود و حاکمیت که از اجزای مهم حکومت است راحتتر اعمال می گردد. چرا که بدون وجود امنیت و ثبات در داخل یک کشور حاکمیت معنا و مفهوم ندارد. پس لازمه اعمال حاکمیت در یک سرزمین معیین بر یک جمعیت منوط به وجود امنیت در آن است. . امنیت پد یده ای ثابت ومشخص نیست وعامل زمان ، ایدیولوژی واوضاع واحوال بین المللی و همچنین موقعیت کشور ودید و نظر رهبران در کیفیت و کمیت امنیت ونحوه تحصیل و حفظ آن تاثیر بسزایی دارد. ازاین رو امنیت وحدود وطرق تحصیل آن در دوران های مختلف وبنا به نظریات مختلف با یکدیگر تفاوت فاحشی داشته و دارد .^۲

       گفتار دوم : ضرورت بررسی سیر تحولات امنیت

بررسی سیر تحولات مفهوم امنیت از اهمیت زیادی برخوردار است ، چرا که تحول این مفهوم منجر به تحول در امور دیگر نیز شده است. تغییر نگاه سنتی امنیت به نگاه جدید در کنار ظهور مفاهیمی نظیر حقوق بشر و نسل های آن جهان و به خصوص دولت ها را دستخوش تغییر کرده است. تحول مفهوم امنیت و تغییر کردن موضوع آن از دولت به افراد مفهوم جدید دیگر نظیر امنیت انسانی را به وجود آورد که در روابط بین دولتها و همچنین دولت و افراد اثر گذار بود. موضوع جدید که بالقوه انسان را در مرکز خود قرار می دهد و به بشر و نیازها و مطالبات او اشاره دارد. تحولات اخیر و همچنین ظهور حقوق بشر و نسل های آن در مبحث دوم به تفصیل اشاره خواهد شد . اما  نگاه سنتی امنیت در واقع هدف از تامین امنیت تامین امنیت مردم برای تامین نیازهای خود بوده است. اما به این دلیل که متصدی تامین امنیت دولتها معرفی شده اند به تدریج امنیت در مسیر دیگر قرار گرفت. چرا که دولتها با تکیه بر نیروی نظامی ……

……

……

۳ – زهرا عبدی ، « منبع پیشین » .

۴ – عباسعلی عمید زنجانی ، مبانی فقهی حقوق اساسی، تهران ، نشر میزان ، ص ۲۳۵ .

۱– محمد علی بصیری ، «  تحولات مفهوم امنیت ملی » ، مجله خاورمیانه ، ش ۱۳،ص ۶۹ .

۲ – حسین فرزانه پور ، «  تحول مفهومی واژه امنیت در تاریخ روابط ب » ، مجموعه چکیده مقاله های همایش ص ۷۱ .