مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسی تاثير دهانشويه بره موم (Propolis) در پيشگيري و درمان التهاب مخاط ناشي از پرتودرماني در سرطانهاي سر و گردن

سرطان

سرطان بیماری است که به وسیلۀ تکثیر کنترل نشدۀ سلول های نئوپلاستیک نابهنجار مشخص می شود، عوامل موثر در آن عبارتند از:

۱ – موتاسیون ژنتیکی و اکتسابی مانند دود سیگار و الکل

۲ – اختلالات کروموزومی

۳ – حضور فاکتورهای انکوژن

۴ – استفاده از داروهای سرکوب گر ایمنی یا ابتلا به بیماری های سرکوب کننده ایمنی به دلیل کاهش سلول های Natural Killer  که مستقیماً بر روی سلول های سرطانی اثر می کند. برای تبدیل سلول طبیعی به یک سلول سرطانی حداقل ۳ تا ۶ موتاسیون سوماتیک لازم است. (۷)

تظاهرات بالینی سرطانهای سر و گردن معمولا بصورت:

۱ – تودۀ قابل لمس

۲ – تغییر رنگ پوست یا مخاطی که در معرض دید می باشند

۳ – افزایش حجم گره های لنفاوی

۴ -اختلال در عملکرد ارگان ها دیده شده است.

سرطانهای سر و گردن

حدود ۹/۲ % از موارد جدید سرطانهای تشخیص داده شده شامل انواع سرطانهای سر و گردن هستند و یک سوم از این موارد در خانمها رخ می دهند و به جز تومورهای بزاقی و نازوفارنژیال بقیه موارد معمولاً بعد از ۴۰ سالگی اتفاق می افتد. سیگار، الکل و ویروسهایی مثل پاپیلومای انسانی از عوامل اصلی خطرزا هستند. اکثر سرطانهای سر و گردن از اپیتلیوم منشا می گیرند که شایعترین آنها تومور سلول سنگفرشی^[۱] (SCC) است.(۸)

درمانهای سرطان

بطور کلی اساس درمان درتمام سرطانها شامل جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی، و داروهای هورمونی و احتمالا پیوند مغز استخوان می باشد، که به ناچار بیمار را در معرض عوارض زیادی قرار می دهد.(۷)

پرتو درمانی سروگردن

پرتو درمانی به تنهایی در درمان بدخیمی های حساس به اشعه مانند لنفوما یا سارکوم کاپوزی استفاده می شود .بعضی سرطانها مانند کانسرهای اپی تلیال دستگاه گوارش از جمله حفره دهان، رادیوسنستیو متوسط هستند ، دراین نواحی پرتو درمانی به تنهایی در تومورهایی با قطر ۳ سانتیمتر یا کمتر و تومورهای غیر قابل جراحی، حال به علت موقعیت خطیر یا بیماریهای سیستمیک ممانعت کننده از بیهوشی استفاده می شود. (۹)

اشعه یونیزان بصورت External Beam یا تابش مستقیم الکترون ها به تومور یا توسط کاشت موضعی (براکی تراپی) سوزنهای رادیواکتیو از سزیم، رادیوم، طلا، پالادیوم یا سایر فلزاتی که از خود اشعه x یا گاما ساطع می کنند، انجام می شود. در بیشتر پرتو درمانی های سرو وگردن دوز توتال از Gy 50 تا ۸۰ است که در فراکشن های Gy 10 در هفته طی پنج هفته و روزانه Gy 2 در یک دوره پنج روزه در هفته انجام می شود. (۹)

بیولوژی اشعه در پرتو درمانی

الف ) فیزیک و شیمی جذب اشعه :

رادیاسیون یا تابش اشعه می تواند به صورت مستقیم (Directly) و یا غیرمستقیم  (Indirectly) باعث یونیزه شدن و از هم گسیختگی ساختمان اتمی مولکول جاذب اشعه در مسیر عبورآن و ایجاد تغییرات بیولوژیک و شیمیایی گردد . پرتوهای الکتروماگنتیک (مانند اشعه X ( به صورت غیرمستقیم یونیزه کننده می باشد . این رادیاسیون ها آسیب شیمیایی یا بیولوژیک مستقیم وارد نمی کنند بلکه وقتی جذب موادی شوند که ازآنها عبورمی کنند ، انرژی آنها صرف ساخته شدن ذرات باردار با سرعت زیاد
(Fast – moving charged particle) می شود.مراحل جذب اشعه X حسب انرژی فوتون ها و هم چنین ترکیب شیمیایی مواد جاذب اشعه می باشد . در انرژی های بالا ، به طور مثال دریک دستگاه (Cobalt – ۶۰) یا یک شتاب دهنده خطی که در پرتودرمانی استفاده می شود، فوتون اشعه با الکترون آزاد (که همان الکترون با اتصال انرژی کم در مقایسه با فوتون اشعه می باشد) به ماده برخورد کرده و قسمتی از انرژی فوتون به این الکترون داده می شود که صرف حرکت الکترون می شود (Fast Electron) فوتون اشعه که مقداری انرژی باقیمانده دارد با انحراف از مسیر قبلی حرکت خود، در مسیر دیگری به حرکت خود ادامه می دهد ( پدیده کمپتون (^[۲].

….

….