مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسي خشونت جوانان و عوامل موثر برآن

خلاصه فصل دوم

در اين فصل ابتدا به بررسي مفهوم خشونت و ابعاد آن پرداخته مي شود . سپس تحقيقات گوناگوني را كه در زمينه خشونت در داخل و خارج كشور انجام شده اند به عنوان پيشينه و سابقه موضوع آورده و در ادامه نظريه هاي فرهنگی ، اجتماعی و مهمترين نظريه هاي جامعه شناسي كه با مسئله خشونت و انحراف پرداخته اند ، مطرح مي شود . در پايان فصل با جمع بندي نظريه هاي مختلف جامعه شناختي در زمينه خشونت ، منابع فرضيات و فرضيات تحقيق ارائه مي شود .

۲-۱- تعريف خشونت^۱:

خشونت مفهومي گسترده دارد و به سختي مي توان آن را صرفاً در يك بعد تعريف كرد . براي نمونه اگر تنها مفهوم فيزيكي يا طبيعي خشونت را در نظر داشته باشيم آن را مي توان نوعي قدرت يا زور تعريف كنيم كه با تحميل خود به ساير پديده ها ، اعم از پديده هاي انساني يا غير انساني ، حدود قدرت آن پديده را مشخص مي كند . در مورد انسان محدود شدن قدرت به معني محدود شدن ميل و اراده و آزادي اوست . خشونت به كار بردن  زور جهت كشتن ، آسيب رساندن يا بدرفتاري نسبت به ديگران دلالت دارد . خشونت در صورتي كه بين دو يا چند نفر روي دهد خشونت « بين فردي » يا اگر بين گروههايي از جامعه مانند گروه هاي نژادي ، مذهبي و سياسي روي دهد ، خشونت « بين گروهي » ناميده مي شود . خشونت در حالت بين گروهي ،نهايتاً به معناي مقابله بين افراد است ولي علت رفتار خشونت آميز افراد به خاطر منافع گروهايشان مي باشد كه اهميت بيشتري نسبت به منافع فردي آنها دارد . عموماً ، خشونت بين فردي ، در حالتي روي مي دهد كه افراد قبل از درگيري ، همديگر را تا حدودي مي شناسند ، اما در حالت خشونت بين گروهي اين آشنايي كمتر وجود دارد خشونت ، رفتاري است كه براي آسيب رساندن به ديگري از كسي سر مي زند و دامنه آن از تحقير و توهين ، تجاوز و ضرب و جرح تا تخريب اموال و دارايي و قتل گسترده است ( صديق سروستاني ، ۱۳۸۷ : ۱۱۳ ) .

اولين تعريف خشونت از « گلز و استراوس » ( ۱۹۷۹ ) است ، دو فردي كه سالهاي زيادي در زمينه خشونت تحقيق و بررسي كرده اند . از ديد اين دو محقق ، خشونت رفتاري با قصد و نيت آشكار ( يا رفتاري با قصد و نيت پنهان اما قابل درك ) براي وارد كردن آسيب فيزيكي به فرد ديگري است . از ويژگي هاي مهم اين تعريف اين است كه اولاً : تأكيد بر قصد و نيت فرد جهت وارد كردن آسيب به ديگري است اما شدت جراحات مورد نظر نيست و در ثاني ، تأكيد اين تعريف بر خشونت هاي فيزيكي است و انواع ديگري را شامل نمي شود ( اعزازي ۱۳۸۰ : ۷۸ ) .

فرهنگ حقوقي ، خشونت را « استفاده نابجا ، غير قانوني و تعرض آميز از قدرت تعريف مي كند . يك نوع آن اجبار غير قانوني است كه عليه آزاديها و حقوق عمومي به كار برده مي شود و در ارتباط با جرايم خشونت آميز به جرايمي اشاره دارد كه جنبه فيزيكي يا جسمي بي نهايت شديدي دارند و ساختار مجرمانه بودن اين عمل نيز روشن و آشكار است از اين گونه اعمال مي توان به قتل عمد ، تجاوز به عنف ، كتك زدن و … اشاره كرده » ( معتمدي مهر ، ۱۳۸۰ : ۹ ) .

محمد نجفي توانا : خشونت فرآيندي است كه به دليل فشارهاي دروني و بيروني به فرد تحميل مي شود و در واقع نوعي عدم تعادل رفتاري و شخصيتي است . خشونت ضمن اينكه مولود است مولد نيز هست . آسيب ديدگان از خشونت خود نقش مهمي در ابراز خشونت ايفا مي كنند و افرادي كه امروز قرباني خشونت شده اند ، در آينده خشن ، آزار دهنده و خطا كار خواهند شد . او معتقد است : خانواده خشن ، جامعه خشن مي زايد و اعمال خشونت از اتاق هاي كوچك به محيط هاي بزرگ كشيده مي شود ( حسني ، ۱۳۸۵) .

دكتر داور شيخاوندي : خشونت يك حالت رواني تخليه انرژي به صورت قهرانه است نه مهرانه . براي مثال « خنده » يك حالت مهرانه تخليه انرژي است اما گريه ، فرياد و احساس اينكه آدم دلش مي خواهد كسي را كتك بزند يكي از راههاي قهرانه تخليه انرژي است كه البته انگيزه هاي آن مي تواند كاملاً متفاوت باشد ( بابايي ، نشريه همشهري : ۱۳۸۵ ) .

جانسون : خشونت به مثابه عملي است كه عمداً يا من غير عمد ، نامتجانس با رفتار ديگران است                      ( شايان مهر ، ۱۳۷۶ : ۲۵۹ ) . خشونت رفتاري است كه در آن يك نفر با عمل يا كلام به فرد ديگري حمله مي كند و او را مورد آزاد و اذيت جسماني يا رواني قرار مي دهد . آنچه در انجام خشونت بسيار آزار دهنده مي باشد تحقيري است كه نسبت به فرد مقابل صورت مي گيرد . رفتار پرخاشگرانه را خشونت و كلام پرخاشگرانه را پرخاشگري مي گويند . اعمال خشونت به دو شيوه جسماني و كلامي است و علت و هدف هر دو يك موضوع است( خرامان ، ۱۳۸۶ : ۲ ) .

خشونت يك حالت پرخاشگرانه است از نظر علمي يك كشش و يا يك گرايش در فرد است كه به صورت زدن ، كشتن ، ويران كردن خود را نشان مي دهد . امري كه فرد به عنوان عكس العمل از خود نشان مي دهد به گونه اي است كه بايد گفت مناسب عمل و يا رفتار طرف مقابل نيست ( دفتر امور آسيب ديدگان اجتماعي سازمان بهزيستي استان كرمانشاه : ۱۳۸۷ ) .

خشونت را مي توان آسيبي دانست كه فرد براي پيشبرد مقاصد خويش انجام مي دهد و صرفاً جنبه فيزيكي ( بدني ) ندارد ، بلكه ممكن است ابعاد رواني ( فحاشي ، تحقير ، منزوي كردن فرد ، داد و فرياد ، آزار و مزاحمت جنسي و تجاوز ) و اقتصادي ( شكستن وسائل خانه و … ) را به خود بگيرد ( كار ، ۱۳۸۰ : ۴ ) .

طبق تعريف كارگاه مشورتي سازمان جهاني بهداشت : خشونت استفاده عمدي از نيرو يا قدرت فيزيكي ، بر روي خود و ديگري يا بر روي يك گروه يا جامعه است كه مي تواند بدون آسيب جسمي يا همراه با احتمال ايجاد جراحت ، مرگ ، آسيب روحي ، رواني، اختلال رشد و محروميتهاي گوناگون باشد ( گزارش كارگاه خشونت و روشهاي پيش گيري و حمايت از قربانيان آن ، ۱۳۷۹ ) .

مگارژي محقق ديگر در زمينه خشونت معتقد است تعريف او انواع ديگر خشونت را نيز در بر مي گيرد ، او از خشونت به عنوان شكل افراطي پرخاشگرانه نام مي برد و احتمالاً باعث آسيب مشخص به فرد قرباني مي گردد .

خشونت از نظر ساجي^[۱]: كاربرد نيروي فيزيكي يا تهديد به كار بردن آن به نحوي كه بتواند لطمۀ جسماني يا معنوي به شخص يا اشخاص وارد آورد . در اين موارد خاص ، رضايت فرد يا افراد ديگر ملاك نيست با اينكه اين عمل عليرغم ميل آنها ظاهر مي شود( افتخاري ، ۱۳۷۹ : ۴۸ ).

گلاسر^[۲]: معتقد است خشونت در بردارندۀ عام جرم ( خشونت ) و قرباني است و بنابراين ممكن است به عنوان يك پاسخ

….

….