متغیرها: کتابخانه های دیجیتال، کتابخانه های سنتی،

توضیحات: ۵۵ صفحه فارسی (word) با منابع کامل

تحقیق آماده با رفرنس دهی کامل فارسی و انگلیسی و پانویس ها، برگرفته از مقاله های فارسی و ترجمه تخصصی متون مقاله انگلیسی با ترجمه آماده کتاب های خارجی و کتاب های داخلی رشته های مختلف، مناسب برای انجام و نوشتن پروپوزال و فصل دوم پایان نامه و مقاله داخلی و خارجی و طرح های تحقیقاتی

خلاصه ای از کار:

کتابخانه های دیجیتال و سنتی

كتابخانه ها محل ذخيره ي دانش ها هستند. كتابخانه دیجیتال، كتابخانه ای است که در آن منابع تمام متن وخدمات کتابخانه ای به صورت دیجیتال در اختیار کاربران قرار می گیرد.

كتابخانه هاي ديجيتالي، كتابخانه هاي الكترونيكي اي هستند كه در آنها شمارزيادي از كاربران كه از نظر جغرافيايي پراكنده هستند مي توانند به محتواي منابع گوناگون مواد الكترونيكي مانند:متن، تصاوير،نقشه ها، صداها دسترسي داشته باشند. دركتابخانه ديجيتال چندين كاربر مي توانند در زمان واحد از يك منبع خاص استفاده كنند.(واسولو و اسرینی^[۱]، ۱۳۸۹، ۴۱).……………………….

– سیر تحول کتابخانه ها

به طور کلی کتابخانه ها از لحاظ ساختاری به پنج دسته اصلی و در واقع به پنج نسل طبقه بندی می شوند.

نسل اول : کتابخانه های سنتی^[۲] 

در این کتابخانه ها ، همه متون و مواد آموزشی و تحقیقی به صورت نسخه های چاپی و یا خطی در قرون گذشته بوده و انواع خدمات کتابداری چه خدمات داخلی مثل فهرست نویسی ، رده بندی و جز آن و چه خدمات خارجی مثل ارتباط و ارایه خدمات به کاربران یا مبادله با دیگر کتابخانه ها به صورت دستی و توسط کتابدار انجام می شد.

……………

– کتابخانه دیجیتال

– مفهوم

بحث کتابخانه های دیجیتال بحثی روزآمد و نوین در جامعه، حداقل در حوزه علوم کتابداری و فن آوری اطلاعات می باشد. برداشت عموم از کتابخانه های دیجیتال مانند حکایت قدیمی برداشت افراد از فیل در اتاق تاریک  میباشد که هر کسی با لمس کردن برخی از اعضای فیل پی به آن چیزی می برد که در ذهن خود تصور می کردند و آن تصور خود را برای دیگران توصیف می کرد، در زمان حال افراد نیز برداشتهایی از کتابخانه های دیجیتال در ذهن و تصور خود دارند که زیاد با واقعیت برابری نمی کند.كتابخانه ديجيتالي داراي تعاريف مختلفي است كه پژوهشگران از آن ارائه داده اند که در ذیل به تعدادی از آن ها اشاره شده است.

کتابخانه ديجيتال در تعریف سنتی :

كتابخانه هاي ديجيتال سازمان هايي هستند كه در آن كاركنان متخصصي به انتخاب و سازماندهي منابع اطلاعاتي ديجيتال بپردازند ، اطلاعات تمام متن ديجيتال به جامعه كاربران آن كتابخانه ارائه شود و وابسته به يك كتابخانه سنتي باشد؛(مجیدی و همکاران، ۱۳۸۶).

…………….

-اهداف

يک کتابخانه ديجيتالي با هدف تسهيل دسترسي مردم جهان به کتاب و منابع مختلف  در هر زمان و مکان شروع به کار می کند  تا محققان، دانشمندان، دانشجويان و افراد علاقه مند به مطالعه بتوانند آسوده تر تبادل اطلاعات و نظر کرده و دانش خود را با ديگران به اشتراک بگذارند.کتابخانه های دیجیتالی همان اهداف و عملکردهای کتابخانه هاي سنتي را داردکه شامل…………..

-ویژگی ها و اجزاء

از آغاز هدف تمام کتابخانه‌ها دسترسی به اطلاعات بوده است تا بتوانند در ارائه خدمات بهتر به مراجعین همیشه پیشقدم باشند. کتابخانه‌های سنتی با در اختیار قرار دادن کتب و منابع چاپی به مراجعین کتابخانه‌ها، به اهداف خود که همان ارائه اطلاعات بوده است دست پیدا کرده‌اند. حال با پیشرفت تکنولوژی و افزایش اطلاعات، کتابخانه‌های سنتی توان جوابگویی به افراد را ندارند. در اینجاست که تکنولوژی به کمک کتابداران می‌آید و با استفاده از فضای مجازی منابع را بدون حضور………..

– مزایا

کتابخانه های فیزیکی دارای مشکلات متعددی هستند از جمله اینکه در این نوع کتابخانه ها  دسترسی به کتابها تنها به میزان تعدادکپی آن ممکن است و مراجعه کنندگان بعدی امکان استفاده از آن را ندارند همچنین امکان استفاده از این نوع کتابخانه ها در روزهای خاصی از هفته و در ساعت های معینی ممکن است .در کتابخانه های سنتی ریسک از بین رفتن اسناد در اثر سهل انگاری و یا اشتباده وجود دارد و حتی ممکن است غیرقابل جبران باشد و دسترسی به کتابها برای افراد در نقاط دور افتاده بسیار به سختی انجام می گیردولی با ظهور کتابخانه های دیجیتالی این محدودیت ها از بین رفته و افراد بسیاری از مزایای این نوع کتابخانه ها بهره مند شده اند به این صورت که در کتابخانه های الکترونیکی امکان دستیابی به منابع برای……………

– تفاوت کتابخانه سنتی با کتابخانه دیجیتال

کتابخانه های سنتی کتابخانه هایی هستند که مجموعه اطلاعات آنهابصورت چاپی است و کلیه عملیات کتابخانه ای و ارائه خدمات اطلاعاتی بصورت دستی انجام می شود. این کتابخانه ها  نیاز به فضای مناسب دارند و استفاده کنندگان برای دستیابی به اطلاعات وقت زیادی صرف می کنند که در مواردی بی نتیجه است . از طرفی محدودیت ساعت کار کتابخانه ها موجب…………

– پورتال کتابخانه ای

پورتال^[۳]  در معناي لغوي به معاني باب، سر در، دروازه، مدخل، ايوان مي­باشد. اين کلمه با توجه به کاربرد آن در علوم مي­تواند معاني مختلفي پيدا کند، به عنوان مثال در علم معماري به معني درگاه مي­باشد.

…………….

– مجموعه کتابخانه دیجیتال

– انواع منابع الکترونیکی

در کتابخانه دیجیتالی، تمام منابع و یا برخی از کتاب های پر مراجعه به صورت فایل های قابل استفاده در رایانه در آمده و در اختیار مراجعین قرار می گیرد.این منابع می توانند با استفاده از شبکه های محلی یا جهانی (به صورت وب سایت) قابل دسترس عموم باشند و یا با استفاده از میزهای مخصوص کتاب دیجیتال، فقط در محیط خود کتابخانه، یا در محیط های مورد نظر کتابخانه نظیر فرهنگسراها، فرودگاه ها، ایستگاه های قطار شهری و بین شهری و… مورد استفاده قرار گیرد.

……………….

-کتاب الکترونیکی

در عصر حاضر زندگی انسان ها راکد باقی نمی ماند و روز به روز به سوی مدرنیته حرکت می کند. تکنولوژی در تمام بخش های زندگی انسان ها رخنه کرده و زندگی ها را به سوی آرامش سوق می دهد. اما در زمینه فرهنگی چیزی که از بنیان تغییر کرده کتاب است .ایده ایجاد کتاب های الکترونیکی برای نخستین بار در سال ۱۹۷۱ مطرح شد . این طرح با استقبال چشمگیری روبه روشد به طوری که کتاب های الکترونیکی در سال های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرد .

…………..

–  نشریه الکترونیکی

ارائه مجلات چاپی در قالب الکترونیکی از اوائل دهه ۱۹۸۰ شروع شد. در ابتدا مجلات از طریق پست الکترونیک ی افراد، با اطلاعات حاوی عنوان، چکیده، اطلاعات کتابشناختی مجلات و شماره ارجاع مخصوص برای دریافت متن کامل آن ها از طریق FTP برای آن ها ارسال می شد.در طول دهه ۱۹۹۰ پديده‌هاي گوناگوني كه به شكل‌هاي متفاوت، با عنوان مجلات الكترونيكي يا نشريات الكترونيكي ناميده مي‌شوند، بوجود آمدند و به نظر مي‌رسد كه مديريت پيايندها را در كتابخانه‌ها………………..

– چند رسانه ای

پیدایش مفهوم چندرسانه‌ای را می‌توان در دهه ۱۹۴۰ جست‌وجو کرد. در سال ۱۹۴۵، وانوار بوش^[۴]، مشاور علمی روزولت، طرحی برای تولید دستگاهی تحت عنوان مِمِکس^[۵] ارائه کرد تا بتواند متن، نقشه، عکس، و یادداشت‌های شخصی را با یکدیگر ترکیب کند و نمایش دهد. چنین دستگاهی هرگز ساخته نشد، اما امروزه به‌عنوان نخستین اندیشه مطرح‌شده درباره……………

– پایان نامه و رساله

تز^[۶] ، رساله^[۷] يا پايان‌نامه نوشته‌اي است كه به‌وسيله داوطلب درجه دانشگاهي، به‌عنوان يكي از شرايط احراز آن، ارائه مي‌شود و نويسنده آن دانشجويي است كه زير نظر كلي يك هيأت علمي كار مي‌كند. موضوع انتخابي پايان‌نامه، معمولاً، محدود و تخصصي است و تحقيق در مورد آن، زمان مشخص و مبتني بر روش علمي را طلب مي‌كند .همين ويژگي است كه پايان‌نامه را تبديل به منبع اطلاعاتي ارزشمندي براي علاقه‌مندان به آن حوزه موضوعي مي‌سازد. پايان‌نامه‌ها معمولاً اساس تدوين مقاله‌ها يا كتاب‌هاي منتشر شده بعدي مي‌شوند و تا آن زمان تنها مدرك دسترس‌پذير آن فعاليت علمي محسوب مي‌شوند .اهميت پايان‌نامه‌ها را معمولاً از دو ديدگاه ارزيابي مي‌كنند:.

• به‌عنوان گامي مقدماتي و نخستين تحقيق جدي و منضبط دانشجو در زمان‌بندي مشخص
• به مثابه كاري نهايي كه برآيند كل يافته‌هاي دانشجو در طول دوره تحصيلي است .

عمده دلايل تهيه پايان‌نامه تحصيلي عبارتند از:

• يادگيري روش‌شناسي تحقيق؛
• توسعه نگرش علمي؛
• كسب موفقيت براي مطالعه‌اي جدي و عميق و كسب تجربه علمي در حوزه موضوعي خاص؛
• کسب مهارت براي مطالعه نقادانه و موشكافانه؛
• بهره‌مندي از اطلاعات جديدتر؛
• شرط لازم براي دريافت مدرك تحصيلي؛
• انتشار نتايج پايان‌نامه به‌شكل مقاله پژوهشي در مجلات علمي و تخصصي.

قابليت‌هاي اين‌گونه منابع از نظر اطلاعاتي و پژوهشي، سبب شده است كه پايان‌نامه‌ها را از دو ديدگاه در رشته‌هاي مختلف دانشگاهي و پژوهشي مورد توجه قرار دهند: يكي به‌عنوان مدرك مفيد پژوهشي (به اعتبار متن تحقيق)؛ و ديگري به مثابه نوعي كتابشناسي تخصصي (به اعتبار فهرست مآخذ پاياني) (حرّي، ۱۳۷۲).

استفاده از پايان‌نامه تابع شرايط ويژه‌اي است زيرا، از لحاظ حقوقي، تكثير و نقل از پايان‌نامه‌هاي تحصيلي بدون اجازه از صاحبان اثر (دانشجو و استاد راهنما) مجاز نيست. طبق قانون واسپاري، نسخه هاي محدودي به دانشكده محل تحصيل و كتابخانه مربوط ارائه مي‌شود و در كتابخانه‌ها نيز سعي شده است از پايان‌نامه‌ها فقط در حد مطالعه در محل و احياناً معدودي نقل قول با ذكر منبع و يا استفاده از منابع و مراجع معرفي شده و نهايتاً روبرداشت چكيده پايان‌نامه‌ها استفاده شود (بنی اقبال ،۱۳۷۷).

فهرست پايان‌نامه‌ها هم اكنون به‌گونه‌هاي مختلف چاپي و رايانه‌اي در دسترس است. مهم‌ترين منبع در سطح جهاني، چكيده‌نامه بين‌المللي پايان نامه‌هاي تحصيلي^[۸]  است كه چكيده پايان‌نامه‌هاي دكتراي پذيرفته شده در دانشگاه‌هاي امريكا از ۱۸۶۱ تاكنون را دربرمي‌گيرد. اين منبع هم به‌شكل چاپي و هم به‌صورت صفحه فشرده توليد مي‌شود. در پايگاه اطلاعاتي ليزا ^[۹]نيز اطلاعات كتابشناختي و چكيده پايان‌نامه‌هاي كتابداري و اطلاع‌رساني وجود دارد. در انگليس، نمايه پايان‌نامه‌هاي اسليب^[۱۰] ، رساله‌هاي كتابداري و اطلاع‌رساني را معرفي مي‌كند و نيز بخش اماني كتابخانه بريتانيا نشريه‌اي ماهانه حاوي چكيده گزارش‌ها و پژوهش‌هاي دولتي، از جمله پايان‌نامه‌هاي دانشگاهي، را چاپ و منتشر مي‌كند (ناظم،۱۳۶۵). از فعاليت‌هاي صورت گرفته در ايران، تهيه پايگاه اطلاعاتي چكيده پايان‌نامه‌هاي كارشناسي ارشد و دكتري به‌شكل چاپي و به‌صورت صفحه فشرده توسط مركز اطلاعات و مدارك علمي^[۱۱] را مي‌توان نام برد. درج فهرست پايان‌نامه‌ها در برخي نشريات و تهيه فهرست پايان‌نامه‌هاي حوزه‌اي از علوم و يا متعلق به رشته‌هاي مختلف يك دانشگاه و نيز سازماندهي اين منابع ارزشمند در كتابخانه‌ها، از جمله گام‌هاي مثبتي است كه براي دسترس‌پذير كردن اين‌گونه مدارك صورت مي‌گيرد.

…………………

– محتوای مجموعه کتابخانه دیجیتال

محتوای کتابخانه های دیجیتال شامل منابع اطلاعاتی در قالب الکترونیکی (متن ، صوت، تصویر، ویدیو ) می باشد که برخی از آن ها ممکن است به صورت تجاری از ناشران و عرضه کنندگان منابع و پایگاه های اطلاعاتی خریداری شوند .علاوه بر این در مجموعه کتابخانه دیجیتالی امکان دستيابي به پايگاه هاي اطلاعاتي ، فهرست كتابخانه هاي الكترونيكي، منابع تمام متن ، مجلات الكترونيكي و وب سايت هاي مرتبط وجود دارد.

…………….

– ابزار و روشهای تبدیل منابع چاپی به دیجیتال

در کتابخانه های دیجیتال نیاز به سخت‌افزارها و نرم‌افزارهایی می باشد تا از طریق آ نها بتوان متون موجود را قابل استفاده و مطالعه کاربر قرار داد، از جمله این سخت افزارها و نرم افزارها می توان به موارد ذیل اشاره کرد.

سخت‌افزار:

…………..

– تامین منابع دیجیتال

بخش مهمی از کتابخانه هاي ديجيتال را تهيه منابع ديجيتال تشکيل مي دهد. تهيه منابع با فرمت ديجيتال بسيار با صرفه تر از منابع آنالوگ است.کتابخانه ها بايد نسبت به فرمت، کيفيت و حجم منابع دقت نظر داشته باشند و منابعي را تهيه کنند که بيشتر مورد استفاده کتابخانه قرار گيرند. تهيه منابع ديجيتال با مجوز مالکيت معنوي از ارزش بسزايي برخوردار است.

از جمله راههاي مختلف گردآوري و تهيه منابع در كتابخانه ديجيتال به شرح زير مي باشد:

………….

–  سیستم نرم افزاری کتابخانه دیجیتال

هر نرم افزار مبتنی بر وب برای اجرا نياز به مجموعه ای از سخت افزارها و نرم افزارهای کارساز سرويس دهنده^[۱۲]  و سرویس گیرنده^[۱۳] دارد مانند:

• نوع سیستم عامل مورد نیاز برای اجرا؛
• زبان برنامه نويسی: زبانی که با آن ، پياده سازی می شود؛

…………….

-تهیه نرم افزار

به طور کلّي در تهيه نرم افزار کتابخانه ديجيتال سه روش عمده وجود دارد:

• توليد نرم افزار ؛

………………….

– نرم افزارهای کتابخانه دیجیتال سیمرغ

سيمرغ يك شبكه مجازي بر خط^[۱۴]  است كه از مجموع ميزبانهاي سيمرغ در اينترنت (وب) تشكيل شده است. در شبكه سيمرغ امكان ارتباط اطلاعات ميان ميزبانها وجود دارد به همين دليل قابليت جستجوي همزمان در شبكه را براي مخاطبان سيمرغ فراهم مي شود. به عبارت ديگر محقق ياجستجو كننده با اتصال به يكي از مراكز ميزبان سيمرغ مي تواندبه شكل همزمان در تمام مراكز موجود در شبكه به جستجو وبازيابي اطلاعات بپردازد.  نرم افزار شامل پايگاه كتابهاي فارسي،كتابهاي لاتين، نشريات فارسي و لاتين، پايان نامه ها و…        مي باشدكه هر كدام از پايگاهها با استفاده از فيلدهاي متنوع(عنوان،پديد آور ، موضوع و…..) قابل جستجو مي باشد.

………………

-نرم افزارهای کتابخانه دیجیتال پارس آذرخش

شرکت پارس آذرخش در تاریخ ۲۱/۸/۱۳۶۷ تحت شماره ۱۱۰۳۶ در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی تهران ثبت شد. این شرکت با هدف فراهم آوری و تهیه مواد کتابی و غیرکتابی و ارائه سرویس های مربوطه به کتابخانه و مراکز اسنادی کشور پا به عرصه اطلاع رسانی نهاد.

………………

– نرم افزار کتابخانه دیجیتال دانشگاه پیام نور

نرم افزار مورد استفاده در کتابخانه دیجیتال دانشگاه پیام نور ، نرم افزار پاپیروس می باشد. پاپيروس يك نرم افزاركاملاً حرفه اي است كه با حمايت شركتهاي بزرگ نرم افزاري دنيا در اشاعه فرهنگ توليد سيستمهاي كد باز نوشته شده و با توافقات مشخصي، ضمن حمايت هاي شركت مادر، در اختيار شركت فرارسانه مشرق زمين^[۱۵]  قرار گرفته است. متخصصان این……………….

کاربران کتابخانه دیجیتال

انتظارات کاربران

علم و دانش ما در مورد انتظارات خدمات کتابخانه دیجيتالی، بطور عمده بر اساس حکایت و نظرات است. اگر چه این ممکن است یک نقطه نظر محکومی باشد، حقيقت این است که نوعی از بهترین درک حرفه ای است که در زمينه اطلاعات کتابخانه صورت گرفته است اما این علاوه بر تلاش های آنهایی است که عملی که بر  اساس بيشترین شواهداست را دنبال و جستجو می کنند .

……………

– راهنمایی و کمک به کاربران کتابخانه های دیجیتال

حاجی شمسایی( ١٣٨٦ ) معتقد است که یکی از فعاليت های عمده و خدمات دائمی کتابداران ، صرفه جویی در وقت خوانندگان می باشدکه حدود ٧٠ سال پيش توسط رانگاناتان در قالب چهارمين قانون معروف او مطرح شد. به همين دليل با رواج اینترنت و با توجه به مهارت پایين کاربران در کار با نظام ها و پایگاههای اطلاعاتی و به دليل فرصت کمی که…………….

– خدمات کتابخانه دیجیتال به کاربران

بطور کلّي خدمات در کتابخانه هاي ديجيتال را مي توان به دو دسته تقسيم کرد:

١. ارائه خدمات سنتي به شيوهاي جديد

……………

معرفی چند نمونه کتابخانه دیجیتال

کتابخانه های دیجیتالی در ایران

کتابخانه دیجیتالی دید^[۱۶]

کتابخانه دیجیتالی مبتنی بر وب در حوزه تخصصی اموربین الملل و علوم سیاسی است و به گردآوری و سازماندهی انواع مدارکی که دارای اطلاعات مفید در زمینه امور بین الملل و علوم سیاسی می باشند می پردازد. بالغ بر ٢٢ نوع مدرک از قبیل کتاب، مقاله، تحلیل خبری، تحقیق و پژوهش، توصیف شخصیت ها، سازمان ها و مراکز، گزارش،پایان نامه، مصاحبه،……………….

کتابخانه دیجیتالی تبیان^[۱۷]

مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است. اکنون بالغ بر ۵۲۵۳ کتاب و ۱۱۹ مقاله در کتابخانه دیجیتالی تبیان موجود است که از این تعداد سهم کتابخانه فارسی ۱۹۳۸ ، کتابخانه عربی ۱۹۵۷ و کتابخانه انگلیسی ۱۲۳۹ عنوان می باشد. امکانات جستجوی این کتابخانه به کاربر امکان می دهد در قسمت فهرست ها یا  متن………….

– کتابخانه های دیجیتالی در  خارج

کتابخانه دیجیتالی آمریکن مموری^[۱۸]

این طرح از سوی کتابخانه کنگره در حال اجرا است که شامل دیجیتال سازی صدها هزار منبع تاریخی و فرهنگی از مجموعه کتابخانه کنگره آمریکا می باشد. دارای مجموعه هایی است که کاربران با مراجعه به هر یک از این مجموعه ها…………….

منابع:

آر.کی .شارماو کی آر ویشواناتان. ۱۳۸۵٫ کتابخانه های دیجیتالی:توسعه و چالش، ،ترجمه مریم صابری ، فصلنامه کتاب ۶۸ ،۱۳۸۵ ،ص ۲۴۸٫

اصنافي، ا. ١٣٨٤ . کتابهای الكترونيكي در کتابخانه ها.مجله الكترونيكي مرکز اطلاعات و مدارك علمي ايران : شماره ٤ ، صفحه ٤.

اطهری ،مرضیه .” آموزش کاربران کتابخانه دیجيتال”.ارتباط علمی ،دوره ۱۴ ، شماره ۲ ،۱۳۸۸

………………

…………….

[۱] – Wasolo and Asrini

[۲]. Tratitional libraries

[۳].portal

[۴] . Vannevar Bush

[۵] . Memex

[۶] thesis

[۷] .dissertation

[۸] . Dissertation Abstracts International

۲ . Library & Information Science Abstracts (LISA

[۱۰] . Aslib,s Index to Thesis

[۱۱] . Iranian Information & Document Center

[۱۲] . client

[۱۳] . Server

[۱۴] .online

[۱۵] . elumedia

[۱۶] . http://www.did.ir

[۱۷] . http://www.tebyan.net

[۱۸] . www.memory.loc.gov