امر به معروف و نهي از منكر

(۵صفحه ورد)

«اَلحَمدُلِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ و صَلّى اللّه على‏ سَيّدنا و نبيّنا محمّدٍ و اهل بَيْتِه المَعصومين و لَعنَةُ اللَّهِ على‏ اَعدائِهم اَجمَعين»

با يك نگاه گذرا به سوره مباركه والعصر مى‏فهميم كه : بر خلاف گمان انسان كه خيال مى‏كند هر روز به عمرش افزوده مى‏شود، هر روز كه مى‏گذرد از سرمايه او كاسته مى‏شود؛ پدر بزرگ‏ها در حقيقت «پدر كوچك» هستند و نوزادها كه عمرى در پيش دارند، بيشترين سرمايه‏ها را دارا مى‏باشند. به زمان سوگند كه انسان همچون يخ هر لحظه در حال آب شدن است «وَالْعَصْرِ اِنَّ اْلاِنْسانَ لَفى‏ خُسْرٍ» پس در برابر به هدر رفتن عمر بايد چيزى بهتر از عمر به دست آوريم. مال و مقام و مدال بهتر از عمر نيست. آنچه بهتر از عمر ماست، ايمان و عمل صالح است «اِلاّالْذينَ امَنوا و عَمِلواالْصالِحاتِ». ايمان و كار نيك اگر توسعه پيدا نكند، ارزشى نخواهد داشت. بنابراين، بايد ديگران را نيز به ايمان و عمل صالح سفارش و دعوت كنيم «وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ»؛ البته پيمودن اين راه، مشكلاتى در بر خواهد داشت؛ يعنى اگر بخواهيم مردم را به خير و معروف دعوت كنيم و از مفاسد و انحرافاتى كه دارند، باز داريم، احتمال دارد كه برخوردهاى ناگوارى پيش آيد؛ ولى به هر حال بايد با پشتكار اين راه را بپيماييم «وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ».

كوتاه سخن اينكه هستى براى ما آفريده شده است و هر روز كه از عمرمان كاسته مى‏شود، اگر چيزى ذخيره نكنيم، در اين بازار هستى باخته ايم. بهترين ذخيره‏ها ايمان و عمل صالح و سفارش كردن ديگران به حق و صبر است. سفارش به حق، همان امر بمعروف است كه شامل فكر حق، حرف حق، قانون حق، رهبر حق، حكومت حق مى‏شود؛ يعنى بايد هر روز معروف‏ها را گسترش دهيم و از مفاسد و منكرها جلوگيرى كنيم.[۱]

معناى معروف و منكر

الف ـ در لغـت : (مـعـروف ) از مـاده (عـرف ) به معناى شناخته ونيك و (منكر) از ماده (انكار) و(نكر) به معناى نا شناخته ، زشت وپليد است .

ب ـ در اصـطـلاح : (مـعـروف ) نـام هـر كـارى اسـت كـه حـسـن آن تـوسـط عـقـل يـا شـرع شـنـاخـتـه شـود و (مـنـكـر) بـه كـارى گـفـتـه مـى شـود كـه شـرع يـا عقل آن را نا پسند بشمرد.

اسـلام كـارهـاى خـوب را شـنـاخته شده و كارهاى بد را نا شناخته معرفى مى كند، زيرا فطرت پاك انسانى با دسته اوّل آشنا وبا گروه دوم بيگانه است .
عـلاوه بـر آنـچـه از بـرخـى كـتـب فـقـهـى مـى تـوان بـه دست آورد، اين است كه : (مـعـروف ) بـه كـارى گـفـتـه مـى شود كه علاوه بر نيك بودن ، انجام دهنده اش نيز آن را به وصـف (نـيـكـى ) بشناسد، يا توسط ديگرى به نيك بودن آن پى ببرد و (منكر) نيز كارى است كه علاوه بر بد بودن ، صاحبش نيز آن را بد بداند ويا توسط ديگرى به بد بودن آن واقف شود. [۲]

اهميّت امر به معروف و نهى از منكر

انـسـان مـوجـودى اجـتـمـاعـى اسـت وسـرنوشتش با سرنوشت جامعه اى كه در آن زندگى مى كند، ارتـبـاط دارد. سـود وزيـان كارهايى كه از انسان سر مى زند، هم به خود او باز مى گردد وهم جـامـعـه را متأ ثّر مى كند؛ علاوه بر اين ، اعمال ديگران نيز در زندگى انسان خالى از تاثير نـيـسـت . از ايـن رو، هـمان گونه كه انسان در قبال اعمال ورفتار خود مسؤ وليت دارد، در برابر عـمـلكـرد جـامـعـه اى كـه در آن زنـدگـى مـى كـنـد نـيـز مـسـؤ ول اسـت . در بـيـنـش ‍ اسـلامـى ، يـك فـرد مسلمان بايد پابپاى اصلاح نفس خود، در جهت اصلاح ديگران نيز بكوشد. بى توجّهى نسبت به اعمال وسرنوشت ديگران ، در واقع بى اعتنايى به سـرنـوشـت خـويـشتن است واگر فساد، گناه ، فحشا، منكر وانحراف در جامعه شيوع يابد، آثار نـامـطلوب آن ، دامنگير همه افراد خواهد شد وحتّى كسانى كه از لحاظ فردى سالم وبيگناه هستند نيز در آتش آن خواهند سوخت .[۳]

رسول خدا (ص )، در تبيين اين رسالت همگانى مى فرمايد:
(كُلُّكُمْ راعٍ وكُلُّكُمْ مَسْئوُلٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ)

همه شما(به منزله ) چوپانيد و همه شما در برابر رعيّت خود، مسؤ وليد.
اسلام از پيروان خود مى خواهد كه خود را در برابر جامعه متعهّد بدانند ودر صورت مشاهده ستم وگـنـاه سـكـوت نكنند. بلكه همواره ديگران را به خوبى ها امر كنند واز بدى ها باز دارند. تأ كـيـدهـاى مـكـرّر قرآن كريم ، در خصوص امر به معروف و نهى از منكر بيانگر اهميّتى است كه اسـلام بـراى سـالم سـازى مـحـيـط اجـتـمـاع ومـبـارزه بـا عوامل فساد وگناه قائل است .

از ديـدگـاه اسـلام ، دو فـريـضه امر به معروف و نهى از منكر، از چنان ضرورت واهميّتى بر خوردارند كه هيچ كار خوبى نمى تواند با آن برابرى كند وامّت اسلامى ، مادامى بهترين امّت هاست كه به اين دو فريضه عمل كند.
قرآن كريم در اين باره مى فرمايد:

(كـُنـْتـُمْ خـَيـْرَ اُمَّةٍ اُخـْرِجـَتْ لِلنـّاسِ تـَاءْمـُرُونَ بـِالْمـَعـْرُوفِ وتـَنـْهـَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ)

شما بهترين امّتى بوديد كه پديد آمديدـ از اين جهت كه ـ امر به معروف و نهى از منكر مى كنيد وبه خدا ايمان داريد .

۱- امام خميني ، المكاسب المحرمه

۲- علامه حلي ، كشف المراد

۳- شهيد بهشتي ، بايد ها و نبايدها

………………………..

…………………….