دانلود پروپوزال آماده: شخصیت حضرت علی (ع) در دو منظومه علی نامه و خاوران نامه

قسمت هایی از پروپوزال:

بیان مسأله:

شعر را از نظر تقسیم بندی و به اصطلاح انواع ادبی؛ به گونه های متفاوتی تقسیم کرده اند، که شعر حماسی یکی از انواع آن به حساب آمده است.«حماسه ومنظومه های حماسی از دیدگاه صاحب نظران همیشه مطمح نظر بوده است و از آن تعابیر متنوعی شده است که به اجمال به برخی از آنها اشاره می شود: حماسه در لغت عرب به معنی شدَت در کار است و از این ریشه صفات أحمَس، جمع احامس، یعنی جای سخت و درشت و مرد درشت در دین و دلیر در حرب؛ حَمَس به همین معنی پدیدآمده است.» (صفا،۱۳۸۷:ج۱،۶) منظومه های حماسی از دیدگاه صاحب نظران به انواع مختلفی از جمله:

«۱) منظومه های حماسی اساطیری و پهلوانی ۲) منظومه های حماسی تاریخی ۳) منظومه های حماسی دینی ۴) منظومه های حماسی مصنوع تقسیم شده است.» ( همان: ۵ )                                                      «حماسه تقریباً در همۀ جوامع وجود دارد، امّا در ادبیات عرب، علی رغم این که کلمۀ حماسه عربی است؛ با تمام گستردگی اش از حماسه به معنی واقعی آن خبری نداریم؛ زیرا جامعۀ قبیله ای عرب،قابلیت پیدایش حماسه را نداشته و در گیریها بیشتر قبیله ای و داخلی بوده است.در عرب، حماسه به همین حرکت های جزئی وخروش ها وجدال ها و یاد مفاخرات شخصی و قبیله ای گفته می شود.اشعار حماسی، (اشعار پهلوانی) در ادبیات عرب برقطعات و قضایایی اطلاق می شود که بیشتر مبتنی بربیان مفاخر قبیله و فرد و ذکر شاعر از پهلوانیهای خود در میدان جنگ و فرار از مضایق و درافتادن در مهالک و چیره دستی در انتقام یا غارت و نهب است و راویان عرب درذکر تاریخ قبایل ازاین اشعار و رجزهایی که پهلوانان و جنگ جویان می گفتند بسیار یاد کرده اند.» ( همان:۱۶)

«در تاریخ شعر فارسی اشعار دینی از شاعرانی مانند کسایی و نا صر خسرو و ربیع آغاز شد و بعداً به وسیلۀ شاعران شیعی مذهبی از قبیل قوامی رازی شاعر قرن ششم و ابن حسام خوسفی شاعر قرن نهم و محتشم کاشانی شاعر قرن دهم تکمیل شد و بعد از آن در تمام دورۀ صفویه و قاجاریه ادامه یافت.این اشعار که حماسه های دینی را هم باید در شمار آنها دانست، معمولاً در ذکر مناقب یا مصائب اولیای دین و پیشروان تشیع سروده شده است و رواج این نوع شعر در دورۀ صفویه که عهد تقویت مذهب تشیع و رسمی شدن آن در ایران است، از هر دورۀ دیگر بیشتر و در دورۀ قاجاری نیز از رواج نیفتاد.» ( صفا، ۱۳۸۷: ج ۱،۸۹ )

علی نامه                                                                                   

«علی نامه» نخستین تجربۀ شعر حماسی شیعه اثنی اشعری است، که هم از نظر قدمت تاریخی حماسه‌های شیعی و هم از نظر در برداشتن نوادر لغات و ترکیبات فارسی کهن، در کمال اهمیّت است.امّا این اثر ارزشمند، تاکنون گمنام مانده و در کتب تاریخ ادبیات فارسی به آن اشاره ای نشده است. این کتاب حماسی، منظومه ای است بازمانده از قرن پنجم که تنها ۶۰ سال بعد از خلق شاهنامه به مقابله با آن برخاسته، و یا به تعبیر بهتر به استقبال شاهنامه رفته است. شاعر این منظومه که ربیع نام دارد، ضمن احترام به فردوسی و اثر هنری اش، شاهنامه را غیر واقعی می داند و در مقابل آن «حماسه ای راستین» را ارائه می کند؛ آن هم در قالب جنگ های امام علی بن ابی طالب (ع). مأخذ تاریخی ربیع،روایات «ابو المخنف لوط بن یحیی» است که دو کتاب در باره جنگ های (جمل ) و (صفین ) داشته است. با این که کتاب ها به ما نرسیده است، از دیگر روایات و قرا ئن مختلف می توان دانست که شاعر علی نامه تا حدودی به متن تاریخ وفادار بوده است و به این لحاظ شعر او در باب تاریخ جمل و صفین کتابی ارزشمند به حساب می آید.به اعتقاد کارشناسان، زبان شعر در این منظومه نیز بسیار کهن است و گنجینه ای است از واژگانی که امروز مهجور و فراموش شده اند و حتی در کتب همان عصر هم به سختی می توان مشابهتی برای آنها یافت.این کتاب به لحاظ دستوری و شیوه های بیانی نیز نکاتی در خور توجه در خود دارد. ربیع این منظومه را در بحر متقارب یعنی همان وزن حما سی زبان فارسی سروده است؛ لذا وزن منظومه علی نامه دقیقاً همان وزن شاهنامه یعنی( فعولن، فعولن، فعولن، فعول ) است. شاعر عروض را در حد عصر خود می شناسد و به آن پایبند است؛ امَا برخی ویژگی های سبکی از یک سو و اشتباهات کاتب ( نسخه نویس ) از سویی دیگر سبب شده تا در برخی صفحات منظومه خطای فاحش عروضی دیده شود و برخی ابیات نیز کاملاً موزون نباشد.

خود شاعر می گوید:علی نامه را به تقلید و در جواب شاهنامه سروده است و با توجه به فاصله زمانی اندکش با فردوسی و این که اولین کسی است که شاهنامه را استقبال کرده و جواب داده، در اوج اهمیّت است.

فردوسی در سال ۴۲۰ رحلت کرده است و علی نامه در سال ۴۸۲ سروده شده است.

و در آغاز مجلس هشتم از حرب صفین تحمیدیّه ای دارد که شبیه بعضی کار های فردوسی است، مانند این ابیات:

گویندۀ این منظومه، با این که به توصیف میدان های نبرد دلاوران عربی پرداخته به علّت توجهی که به شاهنامه داشته و تعلق خاطری که به طور طبیعی به زمینه های اساطیری شاهنامه دارد، غالباً از وصف‌های شاهنامه بهرۀ بسیار می برد و در سراسر کتاب تعبیراتی که نشان دهندۀ اشاره به ایران باستان و زمینۀ فرهنگی شاهنامه است، فراوان می توان دید:

نکتۀ جالب توجه این است که جنبۀ اساطیری و نمونه و ار این قهرمانان ملّی را همچنان محفوظ نگه می دارد و در قیاس قهرمانان دینی خویش، قهرمانان اساطیری را تحقیر نمی کند. رستم برای او همچنان رمز توانایی و  دلیری است.

خاوران نامه                                                                                

«خاوران نامه، مشهورترین ولایت نامه فارسی سرودۀ ابن حسام خوسفی در قرن نهم است. ولایت نامه یک نوع ادبی مشهور در تاریخ ادب فارسی بوده که امروز فراموش شده است. در ولایت نامه داستانی به نظم و به لحن حماسی درباره قهرمانی های امیر مؤمنان علی (ع) شرح داده می شود که غالباً آمیخته به افسانه است. ابن حسام در خاوران نامه چندین ولایت نامه دیگر نیز  سروده است.ابن حسام خاوران نامه را که برخی خاور نامه نیز نامیده اند، در قالب مثنوی و در بحر متقارب مثمن محذوف سروده است. اوکتاب را با ذکر توحید خداوند آغاز کرده، خرد و دانش را ستوده و پس از منا جات به ستایش مقام نبوت پرداخته است.خاوران نامه از قدیمی ترین حماسه های فارسی شیعیان است.»( صفا،۱۳۸۷:ج۱، ۳۷۷) اما آنگونه که شهرت یافته کهن ترین حماسه شیعی به زبان فارسی نیست و منظومه علی نامه از قرن پنجم، سروده ربیع از آن کهن تر است.

در آغاز خاوران نامه اصحاب پیامبر صلی الله علیه و سلم در حضور او بحث می کنند که چه کسی از اصحاب پهلوان تر است و به دنبال این بحث و نزاع، دو تن از اصحاب، ابو المحجن و سعد وقاص  مکّه را به قصد خاور زمین ترک می کنند. آنان در راه با نوادر، فرمانروای راهزنان، می جنگند و سعد وقاص اسیر می شود. ابوالمحجن نوادر را می کشد و سعد وقاص را می رهاند که هر دو با قطار آدم خوار رو به رو می شوند و پس از جنگیدن با او می گریزند. حضرت محمد (ص)، علی علیه السلام را به جست وجوی آن دو روانه می کند. برخی از مردم خاور زمین قنبر را اسیر می کنند و امیر المؤمنین قنبر را گم می کند. علی (ع) پس از آنکه ابو المحجن و سعد وقاص را می یابد و او را می رهاند و در این میان مالک اشتر هم به جست و جوی حضرت علی می آید و سپاه اسلام به رهبری علی چندین بار با سپاه خاور زمین می جنگد. در بخشی از داستان عمر و امیّه نیز به داستان وارد می شود که پیک و تندر سپاه اسلام است. پاره هایی از کتاب از جنگ علی (ع) با جا دوان بحث می کند. سرانجام علی علیه السلام خاور زمین را مسخر می کند و جمشید شاه می گریزد. پس از آن علی علیه السلام رسول اکرم (ص) را در خواب می بیند که به او فرمان می دهد به سرزمین قهرمان رود تا یادگار سلیمان (ع) را از فراز کوه بلور برایش بیاورد و او در آنجا با سپاه  قهرمان می جنگد. پس از آن علی (ع) به سرزمین ساحل می‌رود. بخشی عظیم از خاوران نامه دربارۀ جنگ های امیر مؤمنان با تهماس، پهلوان اهل ساحل است. پس از آن به سرزمین قام، که سرزمین زردتشتیان است می رود و با صلصال می جنگد. در تمام این جنگ ها سپاه اسلام به رهبری علی علیه السلام پیروز است. مالک اشتر و عمر و امیه نیز قهرمانی های بسیار نشان می‌دهند.

«غیر از شخصیّت تاریخی خود امام علی (ع) و چند تن از همراهانشان، درون مایه، عناصر، و اشخاص منظومه غالباً جنبه داستانی و اساطیری دارند. البته درآمیختگی داستان های افسانه ای و اساطیری با واقعیات سرگذشت بعضی از بزرگان دینی و تاریخی مانند حضرت علی (ع)، حمزه، ابو مسلم و… در ادبیات رسمی و عامیانۀ ایران، سنّتی است که در بیشتر مجموعه های مربوط بدانها دیده می شود و تفاوت ها تنها درشدّت و ضعف این اختلاط و افسانگی است، به طوری که این آثار را با تسامح در کاربرد اصطلاح «حماسه» به تعبیر مرحوم دکتر محجوب، می توان «حماسۀ عامیانۀ دینی» نامید.» (صفا، ۱۳۸۷:ج۱، ۶۵ ) در ساخت وپرداخت داستانی این نوع مجموعه ها و در این جا ـ خاورا ن نامه ـ الگوی اساسی، شاهنامه و محتوای روایات پهلوانی ایرانی است، چنان که اگر نام شخصّیت ها و مکان های جغرافیایی را حذف کنیم، ساختار وروند داستانی متن، اختلاف عمده و توجۀ برانگیزی با منظومه‌هایی به سان گرشاسپ نامه و فرامرز نامه نخواهد داشت. همین موضوع باعث شده است که سیمای اشخاص دینی و مذهبی این آثار در هاله ای از ویژگی ها و عناصر اساطیری و مسائل مربوط به روایات پهلوانی پوشیده شود و برای نمونه در خاوران نامه، حضرت علی (ع) به نبرد اژدها و دیوان برود و به هیئت بازرگانان وارد دژ دشمن شود. ( مانند اسفندیار در گشودن رویین دژ ) با مالک اشتر، سردار نامدار ایشان، در ماجرایی عشقی حضور یابد و از دشواری های مشابه هفت خان رستم عبور کند و… چرا که علاوه بر شباهت های آشکار در توصیف ها، مناظر،ترکیب ها و عناصر مختلف ساختاری،ارادت خود را به استاد طوس به طور مستقیم در چند جا بیان می کند، از جمله:

آوردن نام هایی چون فریبرز، گیو، سام، تهمتن و… از شاهنامه معادل هایی چون سریال، شهبال از گرشاسب نامه و شباهت برخی از اعمال عمرو امیّه ضمری به کارهای او در دارابنامه، نمایندۀ اطلاع کامل ابن حسام از قصه های منظوم و منثور گذشته است. شباهت برخی از حوادث با اتّفاقات مکتوب در آثار مختلف نماینده آگاهیهای اوست از جمله:وقتی ابوالمحجن، قرطاس داماد تهماس را می کشد، عمر به بالین گاه او می رود و جامه های زربفت و شمع زرین را می رباید، لات را خرد می کند،پس پنهان به سپاه حضرت امیر (ع) می آید، این کار او همانند عمل عمروامیه در همراهی با مهتر نسیم عیّار در یکی از نسخه های رموز حمزه است که مقبرۀ آدم را زیارت نکرده، جواهر و زینت آلات و اثاث البیت مقبره را درشال و دستمال می پیچند و به دوش می کشند. «عمر که خود یک شخصیّت تاریخی است که از سوی حضرت پیغمبر به عنوان رسالت نزد ملک حبشه،نجاشی رفته و به دلیل چابکی و عیّاری برای کشتن ابو سفیان به مکّه فرستاده شده است؛» (طبری، ۱۳۵۶: ج ۳،۱۶۸۳) در این منظومه در چهرۀ عیاری چابکدست شبانگاهان به سپاه تهماس می رود، جسد کشته شدۀ قرطاس را می آویزد، مقداری از اموال را می رباید و باز می گردد.

مواردی که گفته شد نشان دهندۀ تأثیر شاهنامه و ادب  حماسی و داستان هایی از این گونه را در میان مردم و فرهنگ ایران  نشان می دهد، امّا  همان گونه که اشاره شد، درجۀ داستان وارگی و تخیلی بودن فضای همۀ آثار این چنینی یکسان نیست.

……………………………

۲- اهمیت و ضرورت تحقیق:

……………………………

۳- پیشینه تحقیق:

……………………………

۴- اهداف تحقیق:

…………………………………….

۵- فرضيه ‏هاي تحقیق:

…………………………………….

۶- مدل تحقیق

…………………………

۷- سوالات تحقیق:

…………………………………….

۸- تعريف واژه‏ها و اصطلاحات فني و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):

…………………………………….

۹- بیان جنبه نوآوری تحقیق:

………………………….

۱۰- روش شناسی تحقیق:

الف: شرح كامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجراء (شامل مواد، تجهيزات و استانداردهاي مورد استفاده در قالب مراحل اجرايي تحقيق به تفكيك):

………………………….

ب- متغيرهاي مورد بررسي در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:

…………………………………….

ج – شرح کامل روش (ميداني، كتابخانه‏اي) و ابزار (مشاهده و آزمون، پرسشنامه، مصاحبه، فيش‏برداري و غيره) گردآوري داده‏ها :

…………………………………….

د – جامعه آماري، روش نمونه‏گيري و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان):

…………………………………….

ر- روش نمونه گیری و حجم نمونه:

…………………………………….

ز- ابزار تحقیق:

…………………………………….

هـ – روش‌ها و ابزار تجزيه و تحليل داده‏ها:

…………………………………….

منابع :

…………………………………….

آسان داک: www.Asandoc.com

دانلود نمونه پروپوزال تکمیل شده، پروژه پر شده، طرح پیشنهادیه آماده