مبانی نظری وپیشینه تحقیق اهمال کاری

تعریف اهمال کاری

اهمال کاري در زبان لاتین از دو بخش pro به معنی “جلو”، “پیش”، و “در حمایت از” و crastinus به معنی فردا و به گونه تحت الفظی به معنی تا فردا است. مترادف هاي آن شامل مسامحه ، دودلی ، به تأخیراندازي و به عقب انداختن انجام یک تکلیف خاص است. علت این پدیده تنبلی و به تعویق انداختن یا تأخیر غیر ضروري است(استیل ،۲۰۰۷). از نظر روان شناسان اهمال کاري عبارت است از به آینده موکول کردن کاري که تصمیم به اجراي آن داریم. اهمال کاري، با توجه به پیچیدگی و مؤلفه هاي شناختی، عاطفی و رفتاري آن، ابعاد گوناگونی دارد. از جمله، اهمال کاري تحصیلی،اهمال کاری در تصمیم گیري ،اهمال کاری روان،رنجورانه،و اهمال کاري وسواس گونه. اما متداول ترین شکل آن، اهمال کاری تحصیلی است. اهمال کاري تحصیلی عبارت است از تأخیر عمدي در انجام یک تکلیف تحصیلی با وجود اینکه شخص از نتایج و پیامدهاي آن آگاهی دارد. بارکاوین (واحدی ،۲۰۱۱) معتقدند که افراد کمالگرا و اهمال کار ویژگیهاي شناختی مشترکی دارند که باعث می شود هر دو بر معیارهاي مطلق و بی عیب و نقص انجام دادن کارها تکیه کنند. روانشناسان در تعریف اهمال کاری گفته اند : اهمال کاری این است که کاری را که تصمیم به اجرای آن داریم به آینده موکول کنیم . در یک کلمه می توان گفت جوهره این آسیب روانی به تعویق انداختن ، تعلل ورزیدن ، سبک ورزیدن و سهل انگاری است . بنابر این اهمال هم در امور فردی و هم جمعی معنا و مفهوم پیدا می کند و در نهایت می توان گفت در همه این معانی نوعی « این دست و آن دست کردن » نهفته است . اهمال کاری به تعبیری که آلیس به کار می برد نوعی « سندرم فرد » است . یعنی کاری که تصمیم به انجام آن گرفته ای و آن کار حداقل می تواند در آینده برای فرد نتایجی را به دنبال داشته باشد ؛ بدون دلیل به آینده محول می شود . اما در عین حال عدم انجام آن به ضرر فرد است و از این بابت خود را سرزنش می کند(کالوو^[۱]،۲۰۰۸) . چنین فرایندی فرد را مجبور می کند برای موجه جلوه دادن عادات مورد نظر دلایل متعددی بیاورد .فرد اهمال کار مجبور است در قبال تعلل ورزیدن و همزمان سرزنش کردن خویش از خود دفاع نماید ، به همین منظور به دلیل تراشی می پردازد و کارش را به آخرین دقایق موکول می کند . از ویژگیهای فرد اهمال کار تأخیر در تصمیم گیری است علی رغم اینکه اهمال کاری مجموعه ای از عناوین و اولویتهای تحقیقاتی را در دنیا به خود اختصاص داده، رابطه آن با انواع اختلالات شخصیتی به اثبات رسیده است . بطوریکه پیشرفت تعلل در کارها در درجات بالا جنبه مرضی و بیمار گونه به خود گرفته است، که نه تنها سلامت جسم و روان را تهدید می کند ، بلکه صدمات جبران ناپذیر اقتصادی و اجتماعی را ایجاد می کند . پژوهشگران عوامل متعددی را در ارتباط با اهمال کاری شناسایی کرده اند، مانند اضطراب ، وابستگی ، تنفر از انجام وظایف ، ترس از شکست . سالمون و رتیلوم دریافتند ، که تعلل با اضطراب در ارتباط است . آلیس و جیمز علل اهمال کاری را «خود کم بینی و ترس از شکست » معرفی کردند و توزیع اهمال کاری در جامعه ۹۵% برآورد کردند. رفتار اهمال کارانه دارای ارتباط مثبت با افسردگی ، روان رنجوری ، فراموشکاری، اختلال آشفتگی ،تحریک پذیری غیر عملی ، هیجان جویی و عدم رقابتی بودن و کمبود انرژی همراه است. در روایات :در کلام امام سجاد (ع) در دعای ابوحمزه این گونه آمده است : خدایا من عمرم را به امروز و فردا کردن در عمل و عهد و پیمانی که با تو داشته ام و در آرزو های طولانی و بلند گذرانده ام و در دعای کمیل آمده است که : دنیا بوسیله فریفتن خود ، و نفسم به جنایت و سهل انگاریش ، مرا گول زده است . بنابر این اهمال کاری ، آسیبی روانی است که از حالات نفس آدمی است.

• انواع اهمال كاران و مراتب آن

انسان ها گاه به چيزى آگاهى مى يابند و گاه نسبت به آن جاهل اند. اميرالمؤمنين على(عليه السلام) مى فرمايند: «… و عالمكم مسوّف»; آن كه عالم و آگاه است در امور روزمره به اهمال كارى مبتلا مى شود و در زمانى ديگر به آن معتاد مى شود. ولى همه به يك نوع اهمال مبتلانيستند.بنابراين،اهمال كارى داراى انواع ومراتب متعددى است.مى توان گفت:اهمال كاران همگى با صورت مسأله برخورد يكسانى ندارند، چنانچه:

1. برخى اهمال كاران اصلا توجهى به رفتار مسامحه آميز خود ندارند. در واقع، به نوعى مبتلا به غفلت هستند.بنابراين، بايد در انتظار طلوع بيدارى آنان ماند; يا خود بيدار شوند و يا بيدارشان كنند.
2. بعضى به اين رفتار خود اعتراف داشته ولى قضاوتى درباره آن ندارند. از آن جا كه اين افراد به زشتى آن پى نبرده اند، به فكر اصلاح خود برنمى آيند.
3. گروهى از اهمال كارى خود آگاهى دارند ولى آن را چندان زشت نمى شمارند و حتّى اين برچسب را به خود مى پذيرند. درمان ايشان نسبت به گروه هاى پيشين، قدرى مشكل تر است. قرآن كريم اين گروه را بيش از همه به خسران و زيان نزديك ديده است، آن جا كه مى فرمايد: «قل هل ننبئكم بالاخسرين اعمالا، الذين ضل سعيهم فى الحيوة الدنيا و هم يحسبون انهم يحسنون صنعا» (كهف: ۱۰۳و۱۰۴); (اى پيامبر) آيا به شما خبر دهيم كه زيان كارترين (مردم) در كارها چه كسانى هستند؟ آن ها كه تلاش هايشان در زندگى دنيا گم (و نابود) شده، با اين حال، مى پندارند كار نيك انجام مى دهند.
4. افرادى كه به اين نارسايى اخلاقى، روانى توجه پيدا كرده و خود را نيز بر اين رفتار نابهنجار سرزنش و ملامت مى كنند، اما راهكار درمان و برخورد مناسب با آن را نمى دانند(آمدی،۱۳۸۰).

نكته: بايد توجه داشت كه درست به همين دليل، ميزان تأثر و ناراحتى اهل اهمال و تساهل نيز يكسان نيست.

• ویژگی های اهمال کار :

• تعلل ورزیدن و به تعویق انداختن
• اهمال کاری به سرعت به صورت عادت در افرادظاهر می شود و از نظر آماری این عادت نزد بیشتر مردم رایج است . امام حسن (ع) می فرمایند : کسی که به چیزی عادت کرده ، بازگرانیدن او از عادتش شبیه معجزه است.
• -این بیماری مسری است و از حالتی به حالت دیگر از فردی به فرد دیگر و از جامعه ای به جامعه‏ی دیگر سرایت می کند این امر می تواند به خانواده و جامعه و فرهنگ یک کشور آسیب وارد سازد . پژوهش های روانشناسی نشان می دهد این عادت در جوامع روندی روبه رشد دارد(آقا تهرانی ،۱۳۸۲).
  • آثار اهمال کاری :
• بیشتر افراد از تأخیر در انجام کار خود و دیگران ناراحت و پشیمان هستند.
• اهمال کاران در خود احساس پوچی و بی ارزشی می کنند.
• در بیشتر گزارش هایی که اهمال کاران داده اند این نکته جلب توجه می کند که آنان از بی اعتمادی بنفس خود گلایه کرده اند .
• بالاخره استمرار بر اهمال کاری انسان را به وادی حیرت و سر گردانی سوق خواهد داد(یائو^[۲]،۲۰۰۸)
  • پیامدهای اهمال کاری :
• افسردگی : این بیماری خود گواه و نتیجه ی این است که اهمال کار می خواهد خود را از رنج اهمال کاری نجات دهد. لازم به ذکر است تا زمانی که اهمال کاری به شکل اعتیاد در نیامده افسردگی ناشی از آن درمان پذیر است اما هنگامی که اهمال کاری عادت شد در مان آن بسیار دشوار است.
• بی کنترلی و بریدگی
• وحشت زدگی درونی ، دلهره و احساس ترس های درونی نا گفته نماند که ویژگیهای فوق از نشانه های شکست روحی اهمال کار است (همان منبع).
  • بررسی علل اساسی اهمال کاری
• آسیب ها و ناهنجاریهایی که مربوط به روان شخص اهمال کار است : خود کم بینی ، توقع بیش از حد از خود ، پایین بودن سطح تحمل ، کمال طلبی وسواس گونه ، اشتیاق به لذت جویی کوتاه مدت ، فقدان قاطعیت و عدم اعتماد بنفس.
• آسیب هایی که در ارتباط با دیگر اشخاص و با محیط اطراف ، خود را نشان می دهد ؛ نارضایتی از وضع موجود ، عدم تسلط بر کار ، نگرش منفی به کار ، نگرش غیر واقع بینانه از دیگران ، احساس عدم مسئولیت ، لجبازی با دیگران(استیل،۲۰۰۷).
  • آسيب هاي اهمال کاری مربوط به محيط

دسته ديگر عوامل مؤثر در اهمال‌كاري، در ارتباط با ساير انسان ها مي‌باشد كه به آنها  اشاره مي‌كنيم:

1. نارضايتي از وضع موجود:برخي پنداشته‌اند كه بها دادن بيش از حد به امور مادّي همچون: خوب خوردن، خوش گذراندن و … از عوامل جدي خودكم‌بيني مي‌باشد و خودكم‌بيني نيز به اهمال‌كاري منتهي مي‌شود. اما بايد گفت: دارايي و فقر در ابتلا به اهمال‌كاري نقش چنداني ندارد. هرچند اين خودكم‌بيني مي‌تواند بر بستر دارايي و يا ناداري قرار گرفته و بسان انگل به حيات خود ادامه دهد. ولي به نظر مي‌رسد، آنچه بيش از همه در ايجاد اهمال‌كاري مؤثر است عبارت است از: «پرتوقعي و عدم‌رضايت از وضع موجود.» آري! پرتوقعي و نارضايتي از وضع موجود دو عامل مؤثر براي ايجاد سرخوردگي است.

در كتاب بشارة المصطفي لشيعه المرتضي آمده است: « سلمان فارسي گويد: دوست گرامي‌ام رسول اكرم(ص) مرا به چند نكته سفارش كردند كه تا آخر عمرم آنها را از دست نخواهم داد. يكي از سفارشات اين بود: (در امور دنياي خود) به پايين دست خود بنگر، نه به بالا دست خود(الطیری ،۱۴۲۰). در وضعيت دوم چون ترس از عدم موفقيت بر جان شخص، غالب مي‌شود. بنابراين، او نمي‌تواند سعي و تلاش خود را با آرامش به انجام رساند و به شكست مي انجامد. پس وحشت و اضطراب بار ديگر سرك كشيده، مانع موفقيت او مي‌شود. بنابراين، هر كاري كه شروع مي‌كنيد، بايد از پيش، خود را براي مواجهه با برخي مشكلات پيش‌بيني نشده آماده سازيد. در حالي كه، اين احتمال و آمادگي كاملا طبيعي و منطقي است. هربرت برث معتقد است كه «تحمل ناپذيري در ميزان شناخته شده در فرد، موجب حركت و سازندگي مي‌شود، و در حد افراط، موجبات بي‌رمقي و رخوت او را فراهم مي‌كند.»…………………….

…………………………

………………………