مبانی نظری وپیشینه تحقیق رضایتمندی تحصیلی

رضایتمندی تحصیلی

تعریف رضایتمندی

مفهوم رضايتمندي كه به عنوان تابعي از ميزان كامروايي و ارضاي نيازهاي جسمي و رواني فرد تعريف مي شود (زيمرمن،۲۰۰۳). مفهومي برخاسته از نظريه هاي انگيزش و نيازها در روانشناسي است كه همه زمينه ها و ابعاد زندگي را در بر مي گيرد. اين مفهوم تا مدتها به محيط هاي شغلي معطوف بود، اما به تدريج در حوزه هاي وسيعتري همچون خدمات تجاري،  خدمات رفاهي و بهداشتي و زمينه هاي خانوادگي مطرح شد. با گسترش آموزش در جهان مفهوم رضايتمندي در ابعاد مختلف آموزش نيز مورد توجه قرار گرفته است. تحقيقات گسترده نشان مي دهد كه رضايتمندي دانش آموزان و دانشجويان يكي از متغيرهاي مهم و مؤثر در انگيزش و پيشرفت تحصيلي، رشد مهارتهاي تحصيلي، بهداشت رواني در محيط هاي آموزشي،و دلبستگي به محيط آموزشي است. همچنين، محققان زيادي نشان داده اند كه رضايتمندي به طور پيچيده اي تحت تأثير عوامل متعددي همچون جنسيت، وضعيت قومي و نژادي، خصوصيات فردي و خانوادگي و محيط تحصيلي و روشها ، روند و فضاي آموزشي است(كاريمر^[۱] و همكاران،۲۰۰۳). با اين حال، رضايتمندي بسيار وابسته به موقعيت است و همان طور كه بلتيكووا وفاکس^[۲](۲۰۰۲) بيان كرده اند، با اينكه در آموزشعالي از رضايتمندي به عنوان شاخصی با اهميت ياد مي شود، هنوز درك مشتركي از ساختار اين مفهوم به دست نيامده است و از اين رو، گرملر و مك كالو(۲۰۰۲) تصريح مي كنند كه تأمين كنندگان رضايتمندي بايد از اين مفهوم در موقعيت خود تعريفي روشن و قابل فهم و شرايطي واضح و عيني در ذهن داشته باشند.

به تعویق انداختن رضامندي ابتدا توسط میشل و همکاران( ۱۹۶۵ ، به نقل از آي دوك و میشل، ۲۰۰۰ ) مطرح گردیده است .بر اساس آزمایش آن ها،کودکا ن در زمینۀ انتخاب پاداش، به دو صورت مختلف عمل می کنند : ۱) دریافت پاداش به صورت فوري اما کوچک و بی ارزش و ۲) دریافت پاداش با تأخیر زمان اما بزرگ و باارزش. آنها در این آزمایش دریافتند که به تأخیر انداختن رضامندي، یعنی توانایی و اراده فرد در به تأخیر انداختن رضایتمندی هاي فوري و کم ارزش در برابر رضایتمندی هاي باتأخیر و باارزش، با سطح هوش، فایق آمدن بر وسوسۀ محرك ها، مسئولیت اجتماعی و پیشرفت کودکان پیش دبستانی رابطه مثبت و معنادار دارد(میشل و همکاران، ۲۰۰۸). به تأخیر انداختن رضامندي، نوعی شایستگی است که به فرد کمک می کند تا به صورت ارادي، پاداشهاي فوري را به منظور بدست آوردن پاداشهایی که به صورت موقت دور هستند به تعویق بیاندازد؛ به عبارت دیگر ، به تأخیر انداختن در دست یابی به مهارت به تأخیر انداختن رضامندي، مانند همه انتخاب هاي رفتاري ما مبتنی بر نظریه شناختی – اجتماعی است و به انتظارات، باورها، اهداف و ارز شهاي فرد بستگی دارد(میشل و همکاران، ۲۰۰۸).

دانش آموزانی که داراي ویژگی تأخیر در رضامندي تحصیلی هستند از راهبردهاي شناختی همچون بسط، سازماندهی و تمرین و راهبردهاي فراشناختی همچون برنامه ریزي، خودنظارتی و خودنظم دهی و به ویژه راهبردهاي مدیریت منابع از جمله تنظیم زمان و محیط مطالعه، تنظیم تلاش، کمک خواستن و یادگیري دو جانبه به طور مناسب و مستمر استفاده می کنند تأخیر در رضامندي تحصیلی، پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی، انگیزش، جستجوي کمک، خودکارآمدي و جهت گیري هدفی است .با توجه به اهمیت به تعویق انداختن رضامندي تحصیلی در فرایند یاددهی- یادگیري، نیاز مبرم و حیاتی به ابزار براي ارزیابی و  سنجش تأخیر رضامندي تحصیلی را مطرح می کنند. به گفته بیمبنتی این ابزار باید تأخیر رضامندي تحصیلی را با دقت و با توجه به روشهاي آماري بسنجد. بیمبنتی پیشنهاد می کند که خود-گزارشی احتمالاً بهترین روش است که می تواند توانایی به تأخیر انداختن رضامندي تحصیلی دانش آموزان را نمایان سازد. با این حال، بی مبنتی از نقصهاي این روش غافل نیست و ضمن مطرح کردن مشکلات روش شناختی این نوع ابزار، سوگیري هاي احتمالی افراد را در گزارشهاي خود ذکر می کند(بیمبنتی و همکاران،۲۰۱۱).

• پیشینه داخلی و خارجی پژوهش

• پژوهش سولومون و راث بلوم^[۳](۲۰۰۸) نشان می دهد که ترس از شکست در امتحان که یک پاسخ اضطرابی است باعث میشود که سطح اضطراب فرد بالا رود و در نتیجه براي کاهش این اضطراب شخص ممکن است دچار اهمالکاري تحصیلی می شود تا اضطرابش را به تاخیر بیندازد. نتایج پژوهش هاي زیادي نشان می دهد که اضطراب می تواند بر اهمال کاري تحصیلی تأثیرگذار باشد.
• هوساین و سالتن^[۴](۲۰۱۰) در پژوهشی دریافتند که مشکلات زیادي دردانشجویان وجود دارد که مرتبط با اهمال کاري تحصیلی هستند که از جمله آنها میتوان به پیشرفت تحصیلی ضعیف و مشکلات جسمی و روانشناختی، اضطراب، بی نظمی، سردرگمی و عدم مسئولیت پذیري اشاره کرد.
• همچنین بارکا و ین ( ۲۰۰۷ ) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که افراد کمالگرا و اهمال کار ویژگی هاي شناختی مشترکی دارند که باعث می شود هر دو بر معیارهاي مطلق و بی عیب و نقص انجام دادن کارها تکیه کنند.
• ناميان و حسينچاري(۱۳۹۰) در پژوهشی تحت عنوان پيش بيني اهمال كاري تحصيلي بر اساس هستة كنترل و باورهاي مذهبي انجام دادند. در اين راستا، نمونه اي متشكل از ۴۴۷ نفر از دانشجويان دانشگاه شيراز ( ۲۲۵ دختر و۲۲۲ پسر ) به شيوة نمونه گيري هدفمند انتخاب و پرسشنامه هاي اهمال كاري تحصيلي، هستة كنترل و جهت گيري مذهبي را تكميل كردند . در نگاهي كلي، نتايج نشان داد كه نمرة كل اهمال كاري تحصيلي به وسيلة بعد (مؤلفة) اخلاقيات از جهت گيري مذهبي و هستة كنترل دروني به صورت منفي پيش بيني مي شود. همچنين معلوم شد كه هستة كنترل دروني و بعد اخلاقيات از جهت گيري مذهبي پيش بيني كنندة منفيِ دو بعد اهمال كاري در آماده سازي تكليف و اهمال كاري در آماده سازي مقاله هستند . اهمال كاري در آمادگي براي امتحان، توسط هيچ يك از ابعاد جهت گيري مذهبي و هستة كنترل دروني پيش بيني نمي شود . مقايسة دختران و پسران نشان داد كه ميانگين نمرة اهمال كاري در آماده سازي تكاليف و نمرة كل اهمال كاري تحصيلي در پسران بيشتر از دختران است؛ در ساير ابعاد اهمال كاري، تفاوت معني داري بين دو گروه مشاهده نشد.
• نصرآبادي و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان “نقش نگرش تفكر انتقادي و سبك هاي شناختي يادگيري در پيش بيني پيشرفت تحصيلي دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي” انجام دادند يافته هاي حاصل از پژوهش آنان و نيز مرور مطالعات در دسترس در زمينه تفكر انتقادي دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي نشان مي دهد كه مهارت هاي تفكر انتقادي دانشجويان اين دانشگاه در حد قابل قبول نيست. مسؤولين و برنامه ريزان آموزشي كشور مي بايست با ايجاد تغييراتي در برنامه درسي و نحوه اجراي آن، توجه بيشتري به كسب تفكر انتقادي در حين تحصيلات دانشگاهي نموده و چه بسا لازم است توجه به اين امر از سطوح بسيار پايين تحصيلي آغاز گردد. بر طبق يافته ها نگرش تفكر انتقادي و سبك يادگيري ميزان تغييرات پيشرفت تحصيلي را تبيين مي كند. بين پيشرفت تحصيلي و نگرش تفكر انتقادي در سبك هاي يادگيري تفاوت وجود دارد. در واقع نوع سبك يادگيري تعيين كننده ميزان ارتباط سطح پيشرفت تحصيلي و نگرش انتقادي است………………………
• …………………………
• ………………………..