مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسي تأثير پلي مورفيسم کدون ۱۶۴ ژن گيرنده بتا-۲ آدرنرژيک (ADRβ۲) در بيماران مبتلا به سندرم تخمدان پلي کيستيک

۱-۱- آناتومي دستگاه توليد مثل زن

اعضاء اصلي دستگاه تناسلي زن شامل: يک جفت تخمدان، يک جفت لوله رحمي، رحم و واژن مي باشد، که همگي در حفره لگن و پرينه قرار دارند. اما رحم در وضعيت بارداري به سمت بالا و حفره شکم گسترش مي يابد. شکل۱-۱، نمايي از سطح قدامي اين اعضاء و محل قرارگيري آن ها نسبت به يکديگر را نشان مي دهد. لوله هاي فالوپ يا لوله هاي رحمي و تخمدان ها، مجموعاً، ضمايم رحم (آدنکس ها) ناميده مي شوند ]۲۴[.

شکل ۱-۱- اعضاء اصلي دستگاه توليد مثل زن

۱-۱-۱- رحم (Uterus)       

رحم عضوي توخالي و گلابي شکل با ديواره هايي ضخيم و عضلاني است. که در طي بارداري محل رشد و نمو جنين مي باشد، که درون حفره لگن حقيقي و ميان مثانه از جلو و راست روده (Rectum) در عقب قرار گرفته است. در حالت طبيعي رحم به سمت جلو افتادگي داشته و با محور طولي واژن، زاويه اي ۹۰ درجه به نام “آنتي ورژن” مي سازد (شکل ۱-۲)] ۵[.

رحم در زناني که زايمان نکرده اند در حدود ۵/۷ تا ۸ سانتي متر طول، ۵ سانتي متر عرض، ۵/۲ تا ۳ سانتي متر ضخامت داشته و ۵۰گرم وزن دارد، و شامل تنه و گردن رحم مي باشد. تنه رحم در بالا و گردن رحم يا سرويکس (Cervix) در پايين است ]۵[. لايه عضلاني رحم (ميومتر) متشکل از الياف در هم بافته ي عضلات صاف است ]۹[.

شکل۱-۲- نماي نيمرخ از دستگاه توليد مثل زن

تنه رحم، دو سوم کل طول رحم را شامل شده و حدود ۵ سانتي متر طول دارد. بخشي از رحم را که بالاتر از محل ورودي لوله هاي رحمي است، “فوندوس” (Fundus) مي نامند. رحم داراي يک سطح قدامي، يک سطح خلفي و دو کناره طرفي مي باشد. سطح قدامي رحم مسطح است و با سطح فوقاني مثانه مجاور است. سطح خلفي رحم، محدب است و با کولون سيگموئيد مجاور مي باشد. کناره هاي طرفي رحم محل اتصال ليگامان هاي پهن رحمي هستند ]۵[. اندازه تنه رحم بسته به وضعيت هورموني و زايماني متغير است. البته زماني که بدن زن در وضعيت بارداري قرار دارد، تنه رحم از قسمت فوقاني به سمت فضاي شکم افزايش حجم مي يابد ]۲۴[.

گردن رحم (Cervix)، يک سوم تحتاني کل رحم را شامل شده و حدود ۵/۲ سانتي متر طول دارد. قسمت تحتاني گردن رحم يا دهانه رحم وارد جدار قدامي واژن مي شود ]۵[. گردن رحم داراي دو مدخل داخلي و خارجي است (شکل۱-۱).

۱-۱-۲- لوله هاي رحمي (Uterine Tube)

لوله هاي رحم ساختمان هايي توخالي هستند که از هر دو طرف قسمت فوقاني تنه رحم به طرفين ديواره لگن گسترش يافته اند. انتهاي هر لوله به حالت شيپوري و باز (Open) مي باشد، که حاوي مژک هايي در انتهايش است ]۲۴[.. طول لوله هاي رحم ۷ تا ۱۲ سانتي متر است و در برخي کتاب ها ۱۲ تا ۱۴ سانتي متر ]۵[، نيز ذکر شده است.

اعمال اين لوله ها: برداشتن تخمک و انتقال آن از تخمدان به رحم، فراهم کردن محيط فيزيکي براي لقاح، عبور اسپرم از رحم به محل لقاح، انتقال و تغذيه تخمک لقاح يافته مي باشد ]۹[. لوله رحم از خارج به داخل شامل ۴ قسمت زير مي باشد که در شکل ۱-۳ مشاهده مي شود:

۱- شيپور لوله (Infundibulum) : قسمت انتهايي و متسع لوله رحم است که مجراي لوله رحم را به حفره صفاقي شکم مرتبط مي نمايد. اين قسمت از تعدادي شرابه يا زوايد مژک مانند به نام فيمبريا (Fimbria) تشکيل شده است ]۲۴[. تعداد شرابه ها حدود ۱۲ عدد و طول آن ها ۵/۱ سانتي متر مي باشد. يکي از اين شرابه ها بلندتر است و به انتهاي فوقاني تخمدان متصل مي گردد که به آن فيمبرياي تخمداني (Ovarian Fimbria) گفته مي شود ]۵[.

۲- آمپول (Ampulla) : در قسمت داخلي شيپور لوله قراردارد. طول آن ۶ تا ۷ سانتي متر و قطر دروني آن حدود ۴ ميلي متر مي باشد. آمپول در قسمت قطب فوقاني تخمدان قوس مي زند ]۵[. باروري و لقاح در ناحيه آمپول لوله هاي رحمي رخ مي دهد ]۲۴[.

۳- تنگه (Isthmus) : در امتداد آمپول لوله رحم قرار دارد. طول آن ۳ تا ۴ سانتي متر و قطرش در حدود ۲ ميلي متر است ]۵[.

۴- قسمت درون رحمي يا داخل جداري: طول اين قسمت ۱ سانتي متر و قطرش ۵/۰ تا ۱ ميلي متر مي باشد و درون ديواره رحم قرار دارد و به زوايد فوقاني حفره رحم باز مي شود ]۵[.

…..

……