مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسی تأثیر ترکیبی بسته‌بندی با اتمسفر تعدیل‌شده با اسانس‌های گیاهی بر کیفیت انبارداری میوه

۱-۲ پیشینه ماندگاري محصولات پس از توليد

نگه‌داری مواد غذایی به شیوه سنتی در شکل خود از قدیمی‌ترین روش‌های نگهداری مواد غذایی است که در اکثر نقاط جهان رایج بوده است و هم‌اکنون در بسیاری از نقاط جهان از جمله روستاهای ایران همچنان رواج دارد. با گذشت زمان به تدریج انبارهای زیرزمینی (سردابی)، انبارهای معمولی، انبارهای تهویه، انبارهای کنترل اتمسفر و انبارهای با اتمسفر تعدیل یافته، انبار کم­ فشار و سردخانه­ها شکل گرفتند (اثنی عشری و زکایی خسروشاهی، ۱۳۸۷).

۲-۲  تقسیم بندی محصولات از نظر رفتار فیزیولوژیکی آن­ها پس از برداشت

رفتار فیزیولوژیکی محصولات مختلف پس از برداشت بسیار متفاوت است و تا اندازه ای تابع عوامل مانند ساختمان، نقش و فعالیت متابولیکی اندام گیاهی قبل از برداشت و مرحله تکامل فیزیولوژیکی آن­ها هنگام برداشت می­باشد. بر این اساس محصولات مختلف را می­توان در چهار گروه تقسیم بندی نمود:

گروه اول شامل محصولاتی است که در حالت رشد و تحول سریع فیزیولوژیکی برداشت می­شوند و در دوره پس از برداشت نیز فعالیت متابولیکی زیادی دارند. کیفیت این محصولات به سرعت تغییر می­کند و مرغوبیت آن­ها به آسانی از دست می­رود. محصولاتی مثل مارچوبه، کلم، بروکلی، نخود سبز و بامیه در این گروه جای دارند.

گروه دوم شامل اندام­های گیاهی مثل برگ­های سبز است که وظیفه تنفس را به عهده دارند. این اندام ها برای اینکه وظیفه خود را به خوبی انجام دهند، نسبت سطح به حجم آن­ها زیاد است و خاصیت تراوایی خوبی نسبت به گاز کربنیک و اکسیژن دارند. با توجه به سطح زیادی که دارند، سرعت پژمردگی و تبخیر در آن­ها زیاد است. سبزی هایی مانند کاهو، اسفناج، کرس و کلم برگ به این گروه تعلق دارند.

گروه سوم اندام­های ذخیره­ای گیاهان را شامل می­شود. محصولاتی مانند پیاز، سیب زمینی، شلغم، کدو حلوایی و سیب زمبنی شیرین در این گروه جای دارند.

گروه آخر شامل دانه­های رسیده است که دارای عمر نگه داری طولانی بوده و برای چندین سال قابلیت نگهداری هستند. غلات و سایر بذرها، گردو، بادام و فندق در این گروه قرار دارند (راحمی، ۱۳۸۴).

۳-۲ روش‌های حفظ كيفيت و افزايش ماندگاري در محصولات پس از برداشت

فراهم کردن رنج بهینه دما و رطوبت نسبی مهمترین ابزار حفظ کیفیت و ایمنی میوه های کامل و قاچ شده، سبزیجات و محصولا زینتی می باشد (کانت ول و رید^[۱]، ۱۹۹۳ و گروس و همکاران ^[۲] ، ۲۰۰۲).

۱-۳-۲ مدیریت دما: مهم­ترین فاکتور تاثیر گذار پس از برداشت در توسعه عمر قفسه­ای دما است. به این دلیل که دما تاثیر عمیقی روی میزان فعالیت های بیولوژیکی، متابولیسم و تنفس دارد. (کیز^[۳]، ۱۹۹۱). که اولین گام در این راستا گرفتن سریع گرمای مزرعه (پرکولینگ^[۴]) به‌وسیله روش‌های متنوع سرد کردن (مثل هیدروکولینگ^[۵] یا سرد کردن با آب، استفاده از یخ در بسته بندی^[۶] ، یخ دادن فوقانی، سرد کردن با تبخیر، استفاده از اتاق سرد^[۷]، سرد کردن با هوای تحت ‌فشار^[۸]، هوای مارپیچ تحت ‌فشار^[۹]، سرد کردن به روش ایجاد خلأ و یا سرد کردن با خلأ به همراه آب^[۱۰]) می‌باشد. (تامسون و همکاران ^[۱۱] ، ۱۹۹۸).

۲-۳-۲ کنترل رطوبت نسبی: رطوبت نسبی، عامل مهمی طولانی مدت محصولات فاسد شدنی است. رطوبت نسبی پایین، به فقدان بیش از حد رطوبت محصول می­انجامد و موجب کاهش کیفیت آن می­شود. سطح رطوبت پیشنهادی برای ذخیره میوه­ها و سبزی­های تازه، وابسته به ویژگی­های محصول است. این مقادیر معمولا در محدوده ۸۵ تا ۹۵% قرار دارد (گاست^[۱۲]، ۱۹۹۱).

۳-۳-۲ مدیریت تکمیلی پس از برداشت: روش‌های بسیاری به‌عنوان شیوه­های مکمل در تجارت محصولاتی تحت عنوان مدیریت تکمیلی مورد­ استفاده قرار می­گیرد. یکی از روش‌های مذکور در بخش­های قبل به­تنهایی و یا در ترکیب با سایر روش­ها می­تواند کمک موثری در  حفظ دما و رطوبت نسبی بهینه باشد. گاه استفاده از روش‌های مکمل برای افزایش عمر پس از برداشت محصولات می‌تواند مؤثرتر از خنک کردن باشد. تیمارهای به‌کاربرده شده برای محصولات مختلف باغبانی شامل موارد زیر می‌باشد:

التیام دهی^[۱۳]

تمیز کردن محصول و به دنبال آن برداشتن رطوبت سطحی اضافی

جداسازی یا درجه‌بندی برای تشخیص و حذف میوه‌ها و سبزی‌های معیوب و آسیب‌دیده

واکس زدن و استفاده از دیگر پوشش‌های سطحی و پوشاندن با فیلم

تیمارهای گرمایی (هوا، آب یا بخار گرم)

تیمار پس از برداشت با قارچ‌کش‌ها

جلوگیری از جوانه‌زنی

…..

…..

…..