مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسی سطح اجتماعی شدن حرفه ای دانشجویان پرستاری و عوامل مرتبط با آن

فصل دوم: (زمینه و پیشینه تحقیق)

۱-۲ چهارچوب پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..۱۲

۲-۲ مروری بر مطالعات انجام شده……………………………………………………………………………………………………۳۱

چهارچوب:

چهارچوب این پژوهش پنداشتی و براساس مفهوم اجتماعی شدن حرفه ای استوار است که در راستای آن مفهوم اجتماعی شدن حرفه ای دانشجویان پرستاری و عوامل مرتبط با آن توضیح داده می شود.

اجتماعی شدن فرایندی است که در سرتاسر زندگی انسان ها جریان دارد.این فرایند خطی نیست ، بلکه ماهیتی یکپارچه، سیال، پویا، تعاملی، تکاملی و انعطاف پذیر دارد(۱)طی این فرایند که حاصل تعامل فرد، محیط و ارتباطات بین فردی است(۲)افرادامکان می یابند؛ نقش ها، ارزش ها و موقعیت های لازم برای حضور در سازمان های اجتماعی را فرا گیرند.فرایند اجتماعی شدن که با یادگیری هنجارها ، نقش های خانواده و خرده فرهنگ های آن آغاز می گردد، بخشی از پنداشت ازخود^[۱] هر فرد را تشکیل می دهد.افراد به موازات رشد و پذیرش نقش درگروه های جدید، هنجارهای جدید را فرا می گیرد و به پالایش مجدد پنداشت از خود خویشتن می پردازند.طی این فرایند فرد خود را درون اعضای یک گروه و با فرهنگ خاص آن گروه تطبیق می دهد(۱).

همچنین اجتماعی شدن فرایندی است که به وسیله جامعه کنترل می شود، طی آن کودک می آموزد که چگونه عضوی از جامعه شود(۳۱).مراحل اولیه فرایند اجتماعی شدن از دوران کودکی شروع می شود.در این مرحله که تحت تاثیر خانواده شکل می گیرد؛ نقش های جنسی، اخلاق و رفتارهای اجتماعی که از جمله بخش های عمده این فرایند است؛ در حالیکه اجتماعی شدن ثانویه از زمان ورود به مدرسه آغاز می شود.اجتماعی شدن در این مقطع زمانی تحت تاثیر معلمین و همسالان است(۲۶).در همین راستا هاوکینز وایونز^[۲] اجتماعی شدن را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می کنند که اولیه در دوران کودکی و ثانویه در جریان اجتماعی شدن در یک جامعه بزرگ تر رخ می دهد.به عبارت دیگر بخش قابل توجهی از اجتماعی شدن ثانویه را اجتماعی شدن حرفه ای شکل می دهد(۱).

لذا در جریان فرایند اجتماعی شدن، افراد از طریق دانش، مهارت ها، نگرش ها، نیازها و تمایلات و الگوهای عاطفی و شناختی به سازگاری در محیط های فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی دست می یابند(۲۱،۲۲،۲۵،۲۷).هم چنین با توجه به اینکه این فرایند شخصی است و از فردی به فرد دیگر متفاوت است، بعضی از افراد دوره اجتماعی شدن را سریع و برخی به کندی و با تحمل مشکلات و ناملایمات سپری می کنند(۱).هدف از اجتماعی شدن حرفه ای، توسعه رفتار حرفه ای است به این معنی که یکسری تجارب یادگیری و اجتماعی شدن لازم است تا یک فرد از نقش دانشجویی به یک پرستار حرفه ای انتقال یابد(۲۹).

در بسیاری موارد به اشتباه مفهوم اجتماعی شدن حرفه ای بجای مفهوم اجتماعی شدن استفاده                 می شود(۳).درحالی که اجتماعی شدن حرفه ای تنها دوره ای از فرایند اجتماعی شدن، که در سراسر زندگی افراد در جریان است، را تشکیل می دهد(۱).در تایید این مطلب نیکبخت می نویسد: این پدیده در طول زمان و در تعامل با دیگران تقویت و تثبیت می گردد و درواقع بخشی از فرایند «اجتماعی شدن» یک فرد قلمداد می شود(۷).

به عبارت دیگر اجتماعی شدن ثانویه یا حرفه ای فرایندی است که طی آن افراد استانداردهای اخلاقی را بعنوان بخشی از رفتار و تصویر ذهنی از خود، کسب و درونی می سازند و از این طریق می توانند علایق مورد نیاز خود را جهت ایفای نقش های حرفه ای بدست آورند(۲).همچنین این فرایند با تغییر تفکرات، احساسات، نگرش ها، اهداف و روح شخص به عنوان یک فرد حرفه ای همراه است(۹).بنابراین اجتماعی شدن حرفه ای فرایندی تکاملی در اجتماعی شدن بالغین می باشد(۳۲).

اجتماعی شدن حرفه ای نه تنها پیچیده و متنوع، بلکه پویا و دائما در حال تغییر است.این فرایند هیچ الگوی مشخصی ندارد، گاهی به عقب و گاهی به جلو حرکت می کند و فعالیت و پیشرفت آن نامنظم و غیر قابل پیش بینی است.به بیانی دیگر اجتماعی شدن حرفه ای فرایند مداوم، پیشرونده و شکلی از یادگیری است که در سرتاسر زندگی انسانها جریان دارد(۱).

اجتماعی شدن حرفه ای به طور معمول شامل سه فاز است: ۱)فاز مقدماتی : شامل تجاربی است که فرد درباره حرفه یا سازمان از طریق خانواده، همکاران، تاثیرات فرهنگی و آموزشی قبل از ورود به سازمان، دریافت می کند. ۲)فازمواجهه : به حوادثی که افراد به هنگام ورود به سازمان برای اولین بار تجربه می کنند؛ اشاره دارد.درحالی که ۳)فازدگرگونی : به انتقال تازه وارد از بیرون سازمان به درون سازمان، درصورتی که او به طور موفقیت آمیزی در محیط خود به تعادل برسد و هرمشکل نامشخصی را حل  نماید؛ اشاره می کند(۲۲).

همچنین از دیدگاه دیگری فرایند اجتماعی شدن حرفه ای را به دو مرحله زیر نیز تقسیم می کنند:          الف) اجتماعی شدن مقدماتی که شامل : جنبه هایی از اجتماعی شدن حرفه ای قبل از ورود به محیط کاری یا سازمان است، ب) اجتماعی شدن سازمانی که شامل : فرایند هایی است که بعد از ورود به محیط کاری یا سازمان اتفاق می افتد(۳۳).

باتوجه به این که جریان اجتماعی شدن حرفه ای بعنوان فرایند یادگیری نقش حرفه ای و ایفای نقش بعنوان یک عضو از یک فرهنگ حرفه ای تلقی شده است.دراین راستا؛ تجربه بدست آوردن حس تصديق و تایید، يك فاکتور كليدي براي چیره شدن بر فرايند اجتماعي شدن حرفه اي مي باشد(۴).بدین ترتیب می توان اذعان داشت که اجتماعی شدن حرفه ای نه تنها فرایند پذیرش نقش های حرفه ای است و به فرهنگی شدن افراد در الگوهای موجود در سازمان مربوط می شود(۲).بلکه بخشی از اجتماعی شدن بالغین نیز هست چون در ارتباط با ترک نقش های قدیمی و مفهوم از خود و دستیابی به نقش های جدید می باشد(۳۴).

سیدا معتقد است : درک بهتر از اجتماعی شدن حرفه ای، گام اولیه ای را برای درک استراتژی های آموزشی فراهم می کند تا فرایند آموزش فارغ التحصیلان و پیشرفت حرفه ای آنان توسعه یابد(۹).

چاو با توجه به  اهمیت و نقش  فرایند اجتماعی شدن حرفه ای؛ بر لزوم  برخورداری از یک چهارچوب اوليه براي توسعه حيطه هاي مشخص این فرایند تاکید می نماید .بدین منظور وی چهارحیطه زیر را بر شمرده است:

الف)حيطه مهارت هاي انجام كار: در این حیطه به اين نكته كه هر فرد وظايف مرتبط با شغل خود را ياد مي گيرد؛ اشاره شده است.به عقیده فيشر^[۳] يادگيري انجام وظايف شغلي، بطور روشن يك بخش حياتي از اجتماعي شدن       مي باشد.هم چنين اگر چه مهارت انجام كار مرتبط با موضوعاتي است كه به طور غير مستقيم با اجتماعي شدن حرفه اي در ارتباط است(براي مثال برنامه هاي آموزشي، تجارب پيشين، تحصيل و…)اما تشخيص اينكه چه چيزي نياز است تا يادگرفته شود و به چه میزان هر فردي بايد دانش، مهارت و توانايي را فرابگیرد، به طور مستقيم تحت تاثير فرايند اجتماعي شدن مي باشد.

….

….

….