مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه آزمون مدل مفهومی تاثیر بین انگیزه ورزشی با نگرش به دوپینگ و رفتار دوپینگ

۱-۱ زیربنای نظری

فرضیه صفر اول : ارتباط علی معنی داری بین انگیزه های ورزشی و رفتار دوپینگ ورزشکاران حرفه ای ورزش های تیمی وجود ندارد.

زیربنای نظری:

انگیزه، یک اصطلاح کلی است که زمینه مشترک بین نیازها، شناخت‌ها و هیجان‌ها را مشخص می‌کند که هر یک از این ها فرآیندی درونی است که رفتار را نیرومندانه هدایت می‌کند(رید^[۱]، ۲۰۰۹). درطول سالها روانشناسان به وجود انواع مختلفی از انگیزه پی برده اند. دو نوع گسترده  آن که به طور وسیع مورد مطالعه قرار گرفته اند انگیزه درونی و بیرونی است( والرند ، ۲۰۰۴). انگیزه و تاثیر آن بر رفتار می تواند توسط نظریه ی خود مختاری دسی و رایان^[۲](۱۹۸۵) به خوبی بیان شود. این نظریه شناسایی می کند جنبه های مختلفی از رفتار برانگیخته را و فرض می کند که انگیزه باید به عنوان یک ساختار چند بعدی درنظر گرفته شود شامل سه بعد کلیدی که در طول زنجیره خودمختاری از بالاترین سطح به پایین ترین سطح به ترتیب شامل: انگیزه درونی، انگیزه بیرونی و بی انگیزگی(دسی و رایان ، ۱۹۸۵)

شکل ۲-۱ انواع مختلف انگیزه در زنجیره خودمختاری. براساس والرند و پروالت(۱۹۹۹).

به طور کلی می توان گفت انگیزه عبارت است از حالات و شرایط درونی فیزیولوژیک و روانشناختی که فرد را به فعالیت در جهت معین یا برای رسیدن به هدف های خاص وا می دارند و ممکن است شکل های گوناگون پیدا کرده و نام های مختلفی برآنها اطلاق شوند از قبیل احتیاجات، رغبت ها، محرک ها، امیال، گرایش، توجه؛ و دارای دو مشخصه ابتدایی هستند؛ به رفتار نیرو می بخشند یا آن را فعال می کند و رفتار را هدایت می کنند(پلاتیر^[۳]، ۱۹۹۵).

هرچند مفهوم انگیزه ممکن است ساده به نظرآید ولی تجزیه وتحلیل آن مشکل است زیرا انسان موجودی پیچیده است و باید برای درک خصوصیات او به رفتارهایش توجه نمود، اینکه در یک موقعیت خاص، افراد متفاوت چه رفتاری از خود بروز می دهند به شخصیت، آمادگی و انگیزه آنان بستگی دارد. انسان ها نه تنها از لحاظ توانایی انجام فعالیت ها بلکه از لحاظ میل، اراده و یا انگیزه متفاوت هستند. انگیزه هایی که به سوی هدفی معطوف هستند ممکن است آگاهانه یا نا آگاهانه باشند و همچنین ممکن است درونی یا بیرونی باشند و طبیعی است که ترکیب انگیزه های درونی و بیرونی با هم، تعیین کننده سطح کامل انگیزه است(کریمی^[۴]، ۱۳۷۵). انگیزه را به طور مستقیم نمی توان مشاهده کرد ولی وجود آن را از روی رفتار شخص استنباط می کنیم. و اگر این استنباط ما درست باشد، در موقعیت خوبی قرار می گیریم تا درباره آنچه شخص در آینده انجام خواهد داد پیش بینی انجام دهیم(موری، به نقل از شریفی فر،۱۳۸۰). فلاحی در مطلبی تحت عنوان مبانی انگیختگی در ورزش می نویسد: انگیزه های مختلفی باعث گرایش به امر ورزش می شود که روانشناسان آنها را در ابتدا به سه دسته تقسیم کرده اند:

1. کسب لذت^[۵] از بازی
2. تمایل به گروه^[۶] و شرکت در آن
3. احساس ارزشمندی^[۷]

ابتدایی ترین انگیزه درونی مشارکت در فعالیت های ورزشی، آزاد کردن ارزش های اضافی و کسب لذت از فعالیت و تحرک است. کسی در مقابل فعالیت و نرمش پاداش دریافت نمی کند.

تعلق به گروه، دومین انگیزه مشارکت در فعالیت های ورزشی است. این امر مخصوصاً در سنین نوجوانی به اوج خود می رسد. گروه های ورزشی فرصت های مناسبی هستند تا فرد شایستگی ها و قابلیت های خود را نشان دهد و احساس کند که برای خود جایگاهی دارد.

احساس ارزشمندی و کفایت، سومین انگیزه مشارکت در فعالیت های ورزشی است. زمانی که فرد ورزشکار در محیط های ورزشی قابلیت و استعداد خود را به عرصه ظهور می رساند به خود پنداری و یا تصویر بهتری از خود می رسد و احساس رضایت و ارزشمندی می کند و در واقع عزت نفس خود را تقویت می کند. در صورتیکه ورزشکاران از شرکت در رقابت های ورزشی احساس نشاط نکنند و آن را خسته کننده بیابند، یا نیاز آنها به رفاقت و دوستی در میان جمع دوستان ارضاء نشود به سختی می توان به بروز استعدادها و توانمندی های آنان امیدوار بود(فلاحی ،۱۳۷۳).

انگیزه نشان دهنده یکی از مهمترین متغیرها در ورزش است. درحقیقت، مربیان و ورزشکاران با این موضوع که انگیزه یکی از عناصر کلیدی نه فقط تسهیل کننده عملکرد، بلکه تسهیل کننده تجارب مثبت در حوزه ورزش است، توافق نظر دارند. رفتارهای فردی نیز عوامل مهمی از انگیزه را بیان می کنند. تحقیقات گذشته که شامل مشاهده رفتار معلمان، رفتار مربیان و رفتار والدین بود نشان دادند که رفتارهای اطلاعاتی، آنهایی که شامل بازخورد شایستگی و یک ساختار روشن یا با اساس و بنیاد برای انجام فعالیتی است، اشکال خودمختاری انگیزه را پرورش داده و بی انگیزگی را تضعیف می کند. به عبارت دیگر رفتارهای غیر شخصی که در آن، برای مثال مربی به ورزشکاران اهمیتی نمی دهد نشان دادند که انگیزه درونی و شناسایی را تضعیف کرده و بی انگیزگی را افزایش می دهد(والرند ، ۲۰۰۴). انگیزه ها در ورزش به عنوان عواملی که ممکن است بر رفتار دوپینگ موثر باشند شناسایی شده اند(دوناهو و همکاران ، ۲۰۰۶).

پیشینه مرتبط :

دوناهو و همکاران(۲۰۰۶) در مطالعه خود که آیا جهت گیری انگیزشی می تواند رفتار استفاده از مواد افزایش دهنده عملکرد^[۸] را پیش بینی کند مدلی را طراحی نمودند که در آن انگیزه درونی و بیرونی از طریق اثر واسطه ای منش ورزشکاری به استفاده از افزایش دهنده های عملکرد مرتبط می شد. شرکت کنندگان که ۱۲۹۰ ورزشکار رقابتی بودند پرسشنامه ارزیابی انگیزش درونی و بیرونی نسبت به ورزش، جهت گیری منش ورزشی و استفاده از مواد افزایش دهنده های عملکرد در ۱۲ ماه گذشته را تکمیل کردند. همانطورکه در شکل ۲ نتایج مدل انگیزشی نشان داده شده است : انگیزش درونی و جهت گیری های ورزشی ممکن است از درگیر شدن ورزشکاران در سوء مصرف مواد افزایش دهنده عملکرد جلوگیری کنند.

…..

…..

…..