مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسی مقایسه ای ارزش تشخیصی CT KUBو IVP در بیماران مبتلا به سنگ های سیستم ادراری

بخش اول : چهارچوب پنداشتی

سنگهای ادراری سومین بیماری شایع دستگاه ادراری هستند و تنها عفونتهای ادراری و حالات پاتولوژیک پروستات شیوع بیشتری از آن دارند این سنگها هم در انسان و هم در حیوانات شایع هستند. لغات و اصطلاحات مربوط به بیماریهای سنگهای ادراری از منابع گونا گونی اتخاذ شده اند. برای مثال سنگهای استراویت که از منیزیوم آمونیوم فسفات هگزاهیدرات تشکیل شده اند، به احترام  H.C.G von struve  (۱۸۵۱-۱۷۷۲) که یک طبیعی دان روسی است به این اسم خوانده می شوند. قبل از زمان این دانشمند، سنگهای مذکور راگوانیت می نامیدند، چون منیزیوم آمونیوم فسفات به وضوح در batdropping  وجود دارد. سنگ کلسیم اگزا لات دی هیدرات غالبأ ود لیت خوانده می شود، چون این سنگ به وفور در بستر دریای ودل در قطب جنوب یافت می شود. تاریخچه اصطلاحات مربوط به بیماری سنگ ادراری، مانند چگونگی تکامل تکنیکهای مداخله ای برای درمان آنها پیچیده است. سنگهای ادراری از زمان پیدایش اولین تمدنها مزاحم انسان بوده اند. در مورد اتیولوژی سنگها هنوز نکات قابل تامل زیادی وجود دارد. اگر محتوای ادرار هر دوکلیه شبیه به هم است و در شرایطی که هیح مدرکی دال بر انسداد وجود ندارد، چرا اکثر سنگها به صورت یک طرفه بروز می کنند؟ چرا سنگهای کوچک در مرا حل اولیه تشکیل خود بدون ایجاد مشکل خاصی از طریق حالب دفع نمی شوند؟ چرا در بعضی افراد یک سنگ بزرگ و در بعضی دیگر سنگهای متعدد کوچکی به وجود می آید؟ حدثیات فراوانی در مورد این سوا لات و سوال های دیگر مطرح شده است.

پیشرفت روشهای جراحی درمان سنگهای ادراری درک ما را از اتیولوژی آنها افزایش داده است. ذهن ما نیز مانند متخصصین داخلی، متوجه یافتن تشخیصهای صحیح و درمانهای کارآمد است. ارزیابی متابولیک دقیق در جهت درمان طبی مناسب و تغییر شیوه زندگی برای کاهش عود بیماری سنگهای ادراری نیز برای ما اهمیت زیادی دارد. بدون چنین پیگیری ها و مداخلات طبی، میزان عود سنگها طی ۵ سال به ۵۰%  خواهد رسید. میزان عود سنگهای اسید اوریکی ممکن است از این هم بیشتر باشد. پزشکان تلاش می کنند تا درک بهتری از روند این بیماری چندعلتی پیدا کنند، به این امید که روشهای پیشگیری کارآمدتری را ابداع نمایند.

سنگ های کلیه و حالب

اتیولوژی:

در تمام دستگاههای حیاتی، رسوب مواد معدنی به طریق مشابهی صورت می گیردکه در آن کریستالها و ماتریکس با یکدیگر تداخل می کنند. سنگهای ادراری نیز از این قضیه مستنشی نیستند. این سنگها تجمعات

چندکریستالی هستندکه از مقادیر متفاوتی کریستالوئید و ماتریکس ارگانیک تشکیل شده اند. تئوریهایی که بیماری سنگهای ادراری را شرح می دهند هنوز ناکامل هستند.

برای تشکیل سنگ باید ادرار فوق اشباع باشد. اشباع بیش از حد ادرار نیز بستگی به PH  ادرار، قدرت یونی آن، غلظت مواد محلول و کمپلکس های ادرار دارد. ترکیبات ادرار ممکن است در حالات فیزیولوژیک مختلف تغییرات قابل ملاحظه ای پیدا کنند، به نحوی که مثلأ ادرار اول صبح نسبتا اسیدی است، ولی پس از صرف هر وعده غذا قلیایی تر می شود. قدرت یونی ادرار عمدتا به وسیله غلظت نسبی یونهای تک ظرفیتی تعیین می شود. هرچه قدرت یونی افزایش پیدا کند، ضریب فعالیت کم می شود. ضریب فعالیت نشان دهنده میزان دسترسی به یک یون خاص است.

اهمیت غلظت مواد محلول مشخص است. هرچه غلظت ۲ یون بیشتر باشد، احتمال رسوب آنها نیز بیشتر می شود.کاهش غلظت یونها سبب کاهش میزان اشباع و افزایش حلالیت شود. هر چه غلظت یونی افزایش یابد فعالیت تولید کریستال به نقطه ای می رسدکه حاصل ضرب حلالیت (ksp) نامیده می شود. غلظتهای بیش از این حد بی ثبات بوده و می توانند باعث شروع رشدکریستالها و ایجاد هسته های هتروژن شوند. با افزایش بیشتر غلظت مواد محلول، حاصل ضرب فعالیت سرانجام به حاصل ضرب تشکیل (kfp) می رسد. حالت فوق اشباع بیشتراز این حد، ناپایدار بوده ومی تواند منجر به ایجاد خود بخودی هسته های هوموژن گردد.

با ضرب کردن غلظت ۲ یون در یکدیگر می توان حاصلضرب غلظت را به دست آورد. حاصل ضرب غلظت اکثر یونها از حاصل ضرب حلالیت به دست آمده بیشتر است. عوامل دیگری نیز وجود دارندکه اهمیت زیادی در تشکیل سنگهای ادراری دارند، که از جمله آنها ایجادکمپلکس است. ایجاد کمپلکس بر میزان دسترسی به یونهای خاص تاثیر می گذارد. برای مثال، سدیم با اگزا لات تشکیل کمپلکس داده و از غلظت شکل یونی و آزاد آن می کاهد. سولفاتها نیز می توانند باکلسیم کمپلکس ایجاد کنند. تشکیل کریستال به وسیله انواع گوناگونی از سایر مواد موجود در دستگاه ادراری تعدیل می شود، از جمله منیزیوم، سیترات، پیروفسفات، و تعدادی از فلزات نادر، این مواد مهار کننده می توانند در محل های فعال رشدکریستال تأثیرگذاشته و یا به صورت مهار کننده هایی در محلول عمل کنند (مثل سیترات).

روش هاي تشخيص سنگ
‌معاينه فيزيكي     
براي يك بيمار مظنون به سنگ كليه ، يك معاينه كامل وتمام ضروري است. در اطراف شكم بيمار بايد معاينه به دقت صورت بگيرد. مخصوصا در ناحيه پهلوها

‌ارزيابي آزمايشگاهي

بيمار داراي سنگ كليه معمولا به دليل ديدن خون در ادرار يا درد شديد در ناحيه كمر و پهلو به پزشك مراجعه مي كند و پزشك با پرسيدن سوالاتي در مورد سابقه پزشكي و تاريخچه خانوادگي بيمار معاينات فيزيكي را هم انجام مي دهد. به علاوه آزمايش آناليز ادرار و كشت ادرار به پزشك كمك مي كند تا نـوع سنـگ و وجـود يـا عـدم وجـود عفـونـت را تشخيص دهد.

اگر بيماري مظنون به سنگ كليه است براي بـــررســـي وجـــود ســنــگ و هـمـچـنـيــن بــررســي روش‌هـاي درمـانـي ارزيـابي راديوگرافي مورد نياز است.

روش هاي راديوگرافي سنگ كليه
فيلم شكمي ساده
تقريباً ۹۰%سنگ هاي مجاري ادراري تيره و مـبـهـم هـستند و بايد آن ها را روي (KUB) فيلم شـكـمي ساده تصوير نگاري كرد (راديوگرافي كليه ، حالب و مثانه (‌شكل زیر)

….

….