پیشینه تحقیق ومبانی نظری تعهد سازمانی

تعهد سازمانی

”کارکنان ارزشمندترين دارايي ما هستند“اين ادعا بارها و بارها توسط مديران و رهبران مطرح شده است، براي اثربخش­تر کردن کارکنان بايستي تدابيري انجام شود، زيرا اکثر مواقع در سازمانها همواره فاصله و شکافي بين آنچه مي­دانيم و آنچه انجام مي­دهيم (رفتار مي­کنيم) وجود دارد و براي از بين بردن و يا کاهش اين شکاف توجه به مهارت­ها و نگرش­هاي کارکنان، مدل­هاي ذهني آنها، نظام ارزيابي عملکرد و پاداش سازمان و بالاخره فرهنگ و ارزش­هاي افراد الزامي است. تمامي اين موضوعات مربوط به حوزه منابع انساني مي­باشد. (ابوالعلايي، ۱۳۸۵: ۱۱۲)تعهد به عنوان يکي از نگرش­هاي کارکنان (مجيدي،۱۳۷۶: ۳۲)، مولد دارائيهاي نامشهودي است، و به تعبيري مي­توان آن را يک هدف (نه يک وسيله)، تلقي کرد، کارکناني که تعهد بيشتري دارند موفقيتهاي حرفه‌اي بيشتري دارند (Poon,2004:375).سازماني که سطوح بالاتري از تعهد کارکنان را دارد در مقايسه با سازماني که داراي سطوح پايين­تري از تعهد است، کارکنان بيشتر به هم کمک مي­کنند، خوشحال­ترند، در زمان آمدن به شرکت هيجان و اشتياق بيشتري دارند، تشريک مساعي بيشتري مي­کنند و با هم رفيق­ترند. در کنار اين نتيجه و محصول مثبت اجتماعي، تعهد مديران ابزاري براي نيل به مقاصد مهم ديگر نيز به شمار مي‌رود. (ابوالعلايي، ۱۳۸۵: ۷۹)راه‌­هاي زيادي براي افزايش تعهد وجود دارد، اگر مدير سازمان به سلامت سازمان تحت مديريتش توجه خاصي داشته باشد اين توجه باعث مي­شود که کارمندان متعهدتر و وظيفه­شناستر باشند، سازمان سالم جايي است كه افراد دوست دارند به محل كارشان بيايند و به اينكه در اين محل كار كنند، افتخار مي كنند.

سلامت سازماني در تبيين يکي از متغيرهاي مهم در زندگي سازمانييعني تعهد نقش بسزايي را ايفا مي نمايد. پويايي هاي سازمان سالم نشان گر مبادله منصفانه بين سازمان و اعضاي آن است. آن چنان که هوي، تارتر و کاتکمپ (۲۰۰۰) از بارنارد نقل مي کنند، اعتبار سازمان ها بستگي به تمايل افراد به صرف انرژي و توان خويش در يک نظام همياري دارد. تعهد شاخصي از تعادل ميان رضايت کسب شده و فداکاري هزينه شده است (علاقه بند، ۱۳۷۸، ۱۷).

در پژوهش حاضر  سوال اصليعبارت است از اينکه آيا رابطه معناداري بين هر يک از مولفه­هاي سلامت سازماني با تعهد مديران وجود دارد؟

تعاريف تعهد

تعهد كاركنان از جمله مفاهيم مهم رفتار سازماني است ( مولايي،۱۳۸۵: ۱). تئوري تقابل ^[۱] زير بناي تئوري تعهد است، يعني وقتي که شخصي با شخص ديگري به طور مطلوبي رفتار کند متقابلا رفتار مطلوبي به طور همزمان دريافت مي­کند.((Biggs&etl, 2006:131

تعهد مي­تواند تفکر به عنوان تعلق يک شخص به چيزي، يا جائي‌که، چيزي به طور عمومي رفتار مي­شود، باشد. (مثل: من متعهد به ارائه رفتار بهتري هستم) يا (من متعهد به عملم هستم). تعهد احساس شناختي و اجزاي رفتاري دارد.((Karsh,2010:458

دانشمندان تعاريف مختلفي از تعهد بيان کرده­اند: شلدون^[۲](۱۹۷۱) آن را ”نوعي تمايل و جهت­گيري نسبت به سازمان“، کانتر (۱۹۶۸) ”تمايل افراد به در اختيار گذاشتن انرژي و وفاداري خويش به نظام اجتماعي “، هربي­نياک و همکارانش^[۳](۱۹۷۲)” پديده ساختاري که نتيجه کنشها و واکنشهاي متقابل فرد و سازمان است مي‌دانند“. سالانسيک^[۴]”حالتي از شخصيت که فرد محدود و مقيد شده و پيگيري موثر خويش را در انجام کارها حفظ مي­نمايد“، چلپي (۱۳۷۵)، ”آن را يکي از عناصر محوري هرگونه اجتماع مي­داند.” شهيد مطهري (۱۳۶۸) نيز آن را”به معني پايبندي به اصول و فلسفه يا قرارداد مي­داند“. (نوروزي، ۱۳۸۸: ۱۰)

دو ديدگاه در تعهد سازماني وجود دارد، ديدگاه رفتاري و نگرشي. (Kansinoverton, 2008:61)

از نظر رفتارگرايان، تعهد عبارت از” مجموعه­اي از مفاهيم رفتاري است“ و موضوع تعهد نگرشي، تعيين هويت کارکنان با سازمان است. (رهنورد،۱۳۸۲: ۳)

مکتب روان­شناسي اجتماعي نيز تعهد را ”نيرويي تلقي مي­کند که کارکنان را به سازمان پيوند مي­دهد و بر مفهوم سرمايه­گذاري و عوامل موقعيتي تاکيد مي­کند“. (همان: ۴)

ايجاد و تقويت تعهد

در آغاز سده بيستم ميلادي، مديران سازمان­ها مايل بودند تا نوعي مساوات و برابري را در پرداخت­هاي کارکنان، بر اساس ارشديت يا بر اساس عناوين شغلي، برقرار کنند، اما در رويکردهاي نوين، کارکناني که ارزش بيشتري براي سازمان خلق مي­کنند بايد امتيازات و دريافتي­هاي بيشتري هم داشته باشند. به عبارت ديگر در اين رويکرد، انصاف^[۵] جاي مساوات^[۶] را مي­گيرد. حال سوال مهم در اين بين آن است که با چه اقدامات و تدابيري مي­توان تعهد کارکنان را افزايش داد؟

براساس تجارب و تئوريهاي موجود ۷ عامل موثر در ايجاد و تقويت تعهد کارکنان به صورت جدول زير پيشنهاد مي­شود.

[۱……………………….

………………………..

…………………….