پیشینه تحقیق ومبانی نظری عملکرد صادراتی

عملکرد صادراتی

از دهه۷۰  تاکنون، حجم عظیم متون تحقیقاتی راجع­به عوامل موثر بر روی عملکرد صادراتی بوده­است (Sousa et al., 2008; Parhizkar et al., 2010)  .اکثریت مطالعات راجع به عملکرد صادراتی بر روی  مجموعه­ای از متغیر­های کاملا متفاوت از­یکدیگر متمرکز­می­باشند . بهرحال درحالیکه عملکرد صادراتی  بطورگسترده موضوع تحقیق­بوده­است ، یکی از ساخت­های در حیطه بازاریابی بین­المللی­ست که بسیار کم فهمیده­شده­است . ( Katsikeas et al., 2000)

اغلب محققین برروی روابط بین عمکرد و عوامل سازمانی و محیطی متمرکز هستند و کمتر راجع به ارتباط عملکرد و به ویژه  اهمیت  اجرای استراتژی تاکید دارند. درحالیکه اغلب تحقیقات انجام شده که در ایالات متحده و اروپا توسط محققین صورت پذیرفته درآنها بر روی عملکرد صادراتی تمرکز داشته وکارهای محدودی درکشور های درحال توسعه به ویژه درکشور های حوزه خاورمیانه صورت پذیرفته است .( Matanda & Freeman 2009) حجم­کار درحال­رشد بیانگر مشکلات عدیده­ای­ایست­که صادرکنندگان  از کشور­های در­حال توسعه در رقابت با­یکدیگر با آن روبرو­می­شوند .( Etemad, 2004) بطور کلی پذیرفته­شده­است که افزایش­صادرات کشور دارای اثرمثبتی برروی رشد اقتصادکشور و همچنین موفقیت شرکت­های خصوصی است .­ افزایش صادرات برای شرکت­هایی که درکشور­های درحال­توسعه حضوردارند بسیار حائز­اهمیت­می­باشد که بانگاهشان بر بازارهای جهانی به عنوان وسیله­ای برای حصول اطمینان از رشد ، بقا یا رقابت­شان می­باشد. عملکرد صادراتی یک جنبه اصلی برای اتخاذ تصمیمات در حوزه تجارت بین المللی است . محققین برروی تعریف عملیاتی یا مفهومی آن اتفاق نظر ندارند . تحقیق در زمینه عملکرد صادراتی بر روی دوبعد متمرکزمی­باشد، اولی تفهیم این­ساختار و ثانیا شناسایی عوامل موثر برآن . درحال حاضراجماع گسترده ای وجوددارد که عملکرد، درک چندبعدی وگسترده­ای را شامل می­گردد که مولفه­های اصلی آن اقصادی و استراتژیک می­باشند . ولی همچنان عدم اتفاق نظر گسترده برروی سنجش خاص آن و چگونگی عملکرد ابعادش هنوز وجود دارد .                                                                      بنابراین، این ساخت به تنهایی هنوز به عنوان مفهوم­سازی و عملیات­سازی بطور­کلی پذیرفته­نشده (Katsikeas et al., 2000; Papadopoulos & Martin Martin, 2010)                                                  . عملکرد صادراتی می­تواند به عنوان نتیجه فعالیت­های بین­المللی قلمدادگردد . ازاین­منظر، عملکرد صادراتی حوزه­ای­است که شرکت به اهدافش زمانیکه درحال صادرکردن محصول به بازارخارجی است، دست­می­یابد . (Navarro et al., 2010)  اندازه گیری عملکرد صادراتی بنابه دلائل زیادی یک مساله بسیار مهم­است. شرکت­ها نوعا جزئیات مالی فعالیت­های صادراتی­شان را گزارش­نمی­دهند ، دسترسی به     داده­های آرشیوی و معتبر بسادگی میسر نمی­باشد. ازسوی دیگر، مقامات شرکت ممکن است تمایلی به افشای اطلاعات محرمانه به افراد خارج از شرکت نداشته باشند، به خصوص راجع به بخش خاصی از شرکت­شان.  (Leonidou et al., 2002) کاتسیکیاس بالغ بر ۱۰۰ مطالعه تجربی در مورد اندازه­گیری عملکردصادراتی را موردنقد و بررسی ­قرار­داده­است، و۴۲ اندازه گیری فردی را شناسایی و نتیجه­گیری کرد که اندازه­گیری این ساخت از مشکلات ومحدودیت های عملیاتی و روش­شناختی که مانع پیشرفت نظریه دراین زمینه می­شوند رنج­می­برد.( Katsikeas et al., 2000)شایان ذکراست؛اهمیت اندازه­گیری­های عملکرد صادراتی گوناگون می­تواند برحسب سطح توسعه شرکت از لحاظ بین­االمللی متفاوت­باشد و با اهداف فروش شاید در مراحل اولیه مرتبط­تر باشد ولی اندازه­گیری سود درمراحل بعدی حائض اهمیت می­باشد . (Papadopoulos & Martin Martin, 2010)

• عوامل موثر بر عملکرد صادراتی

افزایش رقابت در مقیاس جهانی باعث شده است که شرکت­های بیشتری به دنبال کسب فرصت در بازارهای بین­المللی باشند تا به اهداف خود ­دست­یابند و جایگاه و بقای خود در بازار را تضمین نمایند. صادرات از قدیم محبوب ترین شیوه­ی ورود به بازار بین­المللی بوده­است که شرکت­های کوچک و متوسط از آن بهره­مند­شده­اند. در پایه­ای­ترین شکل، صادرات نیازمند حداقل منابع مالی و انسانی و دیگر منابع لازم است که شامل سرمایه­گذاری اندک و خطرات­مالی است و انعطاف­پذیری ساختاری و راهبردی بیشتر در بازار را ممکن می سازد. ولی دستیابی به پیروزی در بازار صادرات کار آسانی نیست و دلیل آن ماهیت چندگانه ، ‌متنوع و ویژه­ی محیط خارجی است . پژوهش­های تجربی بسیاری     انجام گرفته تا عوامل دخیل در صادرات موفق شناسایی­شوند. به طور­خاص، توجه­به پژوهش­ها بر ۵ گروه اصلی از متغیرها متمرکز­شده­است که بر عملکرد صادراتی اثر­می­گذارند: ” (الف) ویژگی­های مدیریتی ، ‌شخصی،‌ تجربی، دیدگاهی،‌ رفتاری و پیوسته­ی تصمیم­گیرندگان شرکت صادرکننده؛ (ب) عناصر سازمانی مربوط به ویژگی­ها، عملیات­ها،‌ منابع و اهداف سازمان صادرکننده؛ (پ) عوامل محیطی شکل­دهنده­ی عمل و محیط­های کلان که صادرکنندگان بازارهای داخلی و خارجی در­آن عمل­می­کنند؛‌ (ت) هدف یابی، ‌شناسایی، گزینش و تفکیک بازارهای بین­المللی؛ (ث) متغیرهای ترکیبی بازاریابی، محصول صادراتی شرکت،‌ هزینه­یابی،‌ توزیع و راهبرد ارتقاء ” رابطه­ی این متغیرها با عملکرد صادراتی در پژوهش­های مختلف مفهوم سازی­شده­است. تحلیل ما از این بررسی سه مجموعه ی مجزا از متغیرها را آشکار ساخت که می­توان مدل عملکرد صادراتی ساده­ شده را بر­مبنای آن ایجاد­کرد. نخستین گروه شامل متغیرهای مربوط به عوامل مدیریتی، سازمانی ومحیطی است که به عنوان نیروهای پیشین عمل می­کنند، ‌بدین­معنی­که اثرغیرمستقیم بر عملکرد صادراتی دارند.گروه دوم شامل متغیرهای مربوط به راهبرد بازاریابی شرکت می­باشد (مثل هدف­یابی و برنامه های ترکیب بازاری) که رابطه­ی مستقیم با عملکرد صادراتی دارند. گروه سوم شامل سنجش­های اقتصادی و غیراقتصادی عملکرد صادراتی شرکت­هاست. مکانیسم اجرایی پایه­ی مدل شامل رابطه­ی علی یک سویه است. عوامل مدیریتی ، ‌سازمانی و محیطی بر هدف­یابی و ترکیب بازاریابی صادرات شرکت اثر می­گذارند و در عوض برعملکرد صادراتی نیز اثرگذار هستند. همانطور که در شکل زیرنشان داده شده است، این تأثیرها نشان دهنده ی خلاصه ای از کار مفهومی پیشین هستند و مبنایی برای تحلیل را در بردارند .

شکل۱: ساخت مدل های عملکرد صادراتی (ایوانز،۲۰۰۱)

رابطه­ی بین راهبرد بازاریابی صادرات و عملکرد صادراتی هنوز به­خوبی مشخص­نشده­است.ولی بررسی این ارتباط حیاتی است چون می­تواند سیاست شرکت را به سه روش مهم آگاه­سازی و هدایت­نماید: (الف) می­توان منابع نادر شرکت را بسوی عناصر راهبردی بازاریابی هدایت­کرد که عملکرد صادراتی را ارتقاء­می­بخشد؛(ب)راهبردهای بازاریابی رامی­توان به ابعادعملکردی مرتبط­ساخت که در­برآوردن اهداف صادرات مفیدترهستند؛(پ) راهبردهای بازاریابی را می­توان طبق عوامل مهم خاص بافت تنظیم­کرد.

• اندازه گیری عملکرد صادراتی

هیچ معیار عامه­پسند برای اندازه­گیری عملکرد صادرات وجود­ندارد . متون تحقیقاتی نشان­می­دهند­که  مطالعات مورد نظر از دو رویکرد متفاوت برای اندازه­گیری عملکرد صادراتی استفاده­شده­است .  رویکرد ابتدایی شرکت­ها را به حالت صادر­کننده وغیرصادرکننده تقسیم­کرده­است .

هدف اصلی مطالعات انجام­شده که از دوگانگی صادر­کننده – غیرصادرکننده استفاده می­کنند توسعه درک ویژگی­هائی­ست که دو گروه را از هم جدا می­کنند

……………………………………………..

…………………………………………..

………………………………                                                              (Burto&