پیشینه ومبانی نظری سبک های دلبستگی

به نام خدا

پایان نامه روانشناسی در مورد سبک های دلبستگی

دلبستگي

دلبستگي از يك مفهوم يوناني به نام (storage) كه نوعي عشق بين والدين و كودك مي باشد گرفته شده است. مفهوم دلبستگي در روان شناسي جديد ريشه در كارهاي جان بالبي^[۱] روان پزشك و روان تحليل گر انگليسي دارد. او دلبستگي را پيوند عاطفي عميق افراد خاص در زندگي معرفي مي نمايد به طوري كه تعامل با آنها در زندگي ايجاد شعف و نشاط كرده و در هنگام استرس و تنيدگي، حضور آنها ايجاد آرامش مي نمايد. دلبستگي در دوره اي شكل مي گيرد كه در آن حساسيت زيادي به ويژگي مراقب وجود دارد، تجربيات اوليه با آنها نوع دلبستگي را تعيين کرده و تداوم آن را در طول زمان تثبيت مي نمايد . اولين پيوند عاطفي بين كودك با مادر و يا مراقب او برقرار مي شود. تجارب دلبستگي ما مراقبان اوليه در الگوهاي كاري ذهني بازنمايي مي شوند و در طي رشد از نوزادي تا نوجواني تثبيت مي شود (زيمرمن^[۲] و بيكر^[۳]،۲۰۰۲). شافر و امرسون دلبستگي را به  عنوان “تمايل فرد كم سن براي جستجوي مجاورت با بعضي افراد هم نوع “تعريف مي نمايند، و به نظر سيرز دلبستگي در نتيجه تعامل ارضا كننده با افراد مهم محيط كودك اكتساب مي گردد. دلبستگي پيوند هيجاني پايدار بين دو فرد است به طوري كه يكي از طرفين كوشش مي كند نزديكي يا مجاورت با موضوع دلبستگي را حفظ كرده و به گونه اي عمل كند تا مطمئن شود كه ارتباط ادامه مي يابد ( فوگل^[۴] و ۱۹۹۷؛ به نقل از حاجي ولي زاده ۱۳۸۹). هر چند در تمام گونه ها نظام دلبستگي براي ابقاء گونه ها همچون غذا دادن و توليد مثل صورت مي گيرد، البته اين پاسخ هاي نا آموخته، توليد در برابر مادر ارزش انطباقي دارند زيرا مانع از آن مي شوند كه جاندار از منبع مراقب دور بيفتد و گم شود (اتكينسون و هيلگلارد،۱۳۸۹). به نظر هارلونيز وابستگي و دلبستگي يك واكنش فطري به محرك هاي خاص است كه به وسيله مادر فراهم مي شود ولي صرفاً ناشي از تغذيه نمي باشد، ايمني بخشي ، گرمي و محبت كه حاصل آرامش ناشي از لمس كردن است نتيجه آن مي باشد (هارلو، ۱۹۸۵ به نقل از اكبري ، ۱۳۹۰). اولين دلبستگي هاي قوي در حدود ۸ ماهگي شكل مي گيرند، و با اضطراب جدائي همزمان هستند ( بيرج،۱۹۹۷ به نقل از اكبري ، ۱۳۹۰). به محض اينكه كودك توانايي حركت بدست مي آورد ممكن است انواعي از رفتارها، در او مشاهده شوند كه نشانگر شكل گيري دلبستگي هستند از جمله، حركت به سوي والدين و يا مراقب و اعتراض به هنگام ترس و درماندگي رابطه بين كودك و مراقب يك پيوند دوام دار است. حضور و ماهيت رفتار دلبستگي به وسيله رفتار نوع، مشخص مي شود كه رفتارهائي را در بر مي گيرد كه منجر به مجاورت با نگاره دلبستگي مي شود ( كولين^[۵]،۱۹۹۶). رفتارهاي دلبستگي واضح كودكان، شامل گريه، لبخند زدن، فرا خوانده، لمس كردن، دنبال كردن، چسبيدن و اعتراض شديد هنگام تنهايي با غريبه ها است( كولين،۱۹۹۶).

به طور كلي بالبي در سالهاي (۱۹۸۹-۱۹۶۹) مفهوم دلبستگي را بر اساس چند خصيصه مهم چنين توصيف مي كنند:

• رفتار دلبستگي شامل هر نوع رفتاري است كه پيامد آن حفظ برقراري مجاروت با مراقب باشد .
• رفتار دلبستگي كه در آغاز به صورت واكنش هائي به منظور حفظ مجاورت كودك و والدين است به تدريج در خلال تحول بهنجار، براي تضمين روابط عاطفي بين بزرگسالان نيز بروز مي كند. بهمين دليل رفتار دلبستگي و پيامدهاي عاطفي آن در سراسر زندگي همواره بروز می کند.
• رفتار دلبستگي خصيصه گونه هاي زيادي از حيوانات است و چون اين رفتار باعث حفظ مجاورت با مراقبين مي باشد ميزان خطرات را كاهش داده و در بقاي نوع مشاركت دارد.
• تجربه هاي فرد با نگاره دلبستگي در خلال سالهای كودكي و نوجواني مسير رفتار و الگوي دلبستگي وي را در سراسر زندگي تعيين مي كند.
• بخش عمده اي از شديدترين هيجان ها در خلال شكل گيری، حفظ ، قطع يا تجديد روابط دلبستگي آشكار مي شوند، و از آنجا كه هيجانها به طور معمول چگونگي حالت هاي عاطفي يك فرد را منعكس مي كند، روان شناسي و آسيب شناسي هيجان ها بيشتر به منزله آسيب شناسي حالتهاي عاطفي و به ويژه دلبستگي در نظر گرفته مي شوند(اكبري ، ۱۳۹۰).

رفتار دلبستگي به تقرب و نزديك شدن به نگاره دلبستگي اطلاق مي شود . به نظر بيكر^[۶] رفتار دلبستگي هنگامي كه شخص احساس هائي نظير ترس، غمگيني و بيماري دارد فعال مي شود و فرد را به جستجو يا نزديك ماندن به شخص آشنا وادار مي سازد، در حالي كه پيوند دلبستگي به جنبه عاطفي اين رابطه اشاره دارد، اين پيوند الزاما دو سويه نيست بلكه رابطه اي است كه بين كودك و مادر برقرار مي شود . يعني شخص مي تواند دلبسته شخصي شود كه او دلبسته فرد نيست. پيوند دلبستگي نوع خاصي از پيوندها است كه بالبي وانيزورث آنرا پيوند عاطفي مي نامند (كيسدي و شاور ^[۷]،۱۹۹۹). بالبي همانند اسلاف خود قائل به وجود نيازهاي نخستين و ضروري براي ارضا است، اما وي اين نكته را مورد تاكيد قرار مي دهد كه افزون بر نيازهايي كه تا كنون به عنوان نيازهاي نخستين در آدمي شناسايي شده اند يك نياز ديگر نيز وجود دارد كه تا كنون آن را ثانوي مي پنداشتند و اين نياز دلبستگي است. نياز دلبستگي نياز نخستين است از هيچ نياز ديگر مشتق نشده است و نيازي اساسي براي تحول شخصيت است. تحقيقات نشان مي دهد كه در دلبستگي دو بعد وجود دارد:

• بعد شناختي ـ عاطفي

۲- بعد رفتاري

بعد شناختي ـ عاطفي به معناي كيفيت عواطف نسبت به نگاره دلبستگي است و بعد رفتاري به بهره گرفتن از حمايت شخص مورد نظر مربوط مي شود، هر چه شخص بزرگتر مي شود بعد شناختي و عاطفي اهميت بيشتري نسبت به بعد رفتاري پيدا مي كند (كيسدي و شاور ،۱۹۹۹).

شافر^[۸]و امرسون^[۹]، به نقل از فلانگان (۱۹۹۹) دلبستگي را به عنوان تمايل فرد كم سن براي جستجوي مجاورت با بعضي از افراد همنوع تعريف كرده اند. مك كوبي^[۱۰]( به نقل از اكبري ، ۱۳۹۰) چهار ويژگي رفتاري خاص را مشخص كرده است:

• جستجوي مجاورت با مراقبت كننده اوليه

۲- استيصال^[۱۱]

۳ـ لذت موقع ديدار مجدد

۴- روي آوردن^[۱۲] عمومي و رفتاري به سوي مراقبت كننده اوليه.

ماورر و ماورر (۱۹۸۸) نوشته اند، بودن دلبستگي ها بوسيله يك چسب مادر زادي كه ذخاير محدودي را به هم مي پيوندند شكل نگرفته،آنها در تعامل ها جوش خورده اند. به عبارت ديگر، دلبستگي ها بيش از با هم بودن صرف، به تعامل دو نفر وابسته است(اكبري ، ۱۳۹۰).

بالبي ( ۱۹۸۰) مفاهيم نظريه اش را از چندين منبع، مشتمل بر رفتار شناسي طبيعي، روان تحليل گري^[۱۳] و نظريه نظامهاي مهار كننده بيرون كشيده است. همچنين نظريه وي بر پايه دامنه وسيعي از شاهدات قرار داد. مشاهده كودكان دچار اختلال و سازش نايافته و بيمارستان هاي رواني و مراكز كلينيكي ، شير خواران و خردسالاني كه از مراقبت كنندگان اوليه شان در دوره هاي مختلف زماني جدا شده بودند، مادران غير انساني( ميمونها) و نوزادانشان مورد بررسي قرار داده است و بالبي پايه هاي فرمول بندي نظري شرح تفضيلي تحول و كنش باقي ماندن رفتار دلبستگي را تهيه كرده است (اكبري ، ۱۳۹۰).

……………………..

…………………………..

…………………………..