مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسی آزمون‏های قدرت بذر روی توده های گلرنگ و تعیین ارتباط این آزمون ها با سبز شدن بذرها در مزرعه

فصل دوم

مروری بر پژوهش‏ها

۲-۱ اهمیت گیاه گلرنگ

از آنجا که بیش از ۹۰ درصد از مصرف داخلی روغن‏های خوراکی کشور از طریق واردات تامین می‏شود لزوم برنامه‏ریزی بلند مدت و منسجم با هدف نیل به خودکفایی غیر قابل انکار است (آیین و احمدی، ۱۳۸۱). در این میان گلرنگ به علت دارا بودن صفات مثبت زراعی به خصوص مقاومت به خشکی (آرنون، ۱۳۶۸) و شوری  باعث شده است که کشت آن در سطح قابل توجهی به صورت دیم و یا در زمین‏های شور (یرمانسن^[۱] و همکاران، ۱۹۶۴) و مناطقی که کشت سایر گیاهان روغنی با مشکل روبروست در سطح وسیعی انجام گیرد (باقری و همکاران، ۱۳۸۰). به این ترتیب امکان کشت آن در اراضی شور از جمله برخی از اراضی مناطق خوزستان که مناسب برای کشت‏های دیگر نظیر غلات نمی‏باشند امکان‏پذیر می‏باشد.

۲-۲ مزایای تولید گلرنگ

گلرنگ از نظر فسفر (۳۶۷ میلی‏گرم در ۱۰۰ گرم)، منیزیم (۲۴۱ میلی‏گرم در ۱۰۰ گرم) و کلسیم (۲۱۴ میلی‏گرم در ۱۰۰ گرم) غنی است. عناصر دیگر موجود در دانه گلرنگ آهن، روی منگنز و مس می‏باشند (فاجریا، ۱۳۷۴). روغن گلرنگ غنی از اسیدهای چرب اشباع نشده است. دانه‏ها حاوی حدود ۹۰% اسید چرب غیر اشباع و ۱۰% اسید چرب اشباع هستند. گل گلرنگ با خواص دارویی برای درمان چند بیماری مزمن شناخته شده است. گل‏ها غنی از ویتامین A، آهن، فسفر و کلسیم هستند. علاوه بر آن شامل مقدار کمی اولئیک‏اسید، لینولئیک‏اسید، فلاوونوئیدها و اسیدهای آمینه و پلی‏ساکاریدها هستند. مطالعات نشان داده ترکیب روغن دانه گلرنگ تحت تاثیر شوری قرار نمی‏گیرد، گلرنگ گیاهی مقاوم به گرما است که در صورت رطوبت کافی تحمل دمای ۴۰ درجه سانتی‏گراد را دارد. برداشت گلرنگ نیز نسبتاً آسان است زیرا خرد نمی‏شود و شکننده نیست (مبصر و پیری، ۱۳۸۸).

۲-۳ مفهوم قدرت بذر

قدرت بذر یک ویژگی قابل اندازه‏گیری مجرد نظیر جوانه‎زنی بذر نمی‏باشد، بلکه مفهومی است که برخی خصوصیات مختلف مرتبط با میزان سبز کردن در مزرعه و تولید گیاهچه و ذخیره‏سازی بذر در انبار را بیان می‏نماید (هامپتون و کول برا^[۲]، ۱۹۹۰). تعریف انجمن بین‏المللی آزمون بذر برای قدرت بذر به شرح زیر می‏باشد: “مجموعه خصوصیات بذر که میزان و سطح فعالیت و کارکرد بذر و یا توده بذری را در خلال جوانه‏زنی و ظهور گیاهچه تعیین می‏نماید”. چنین بذوری را بذور قوی توصیف می‏کنند (پری^[۳]، ۱۹۹۷). برخی جنبه‏های عملکرد بذر که مرتبط با قدرت بذر هستند عبارتند از: سرعت و یکنواختی جوانه‏زنی بذر و رشد گیاهچه، عملکرد بذر در مزرعه شامل میزان، سرعت و یکنواختی ظهور گیاهچه و عملکرد بذر بعد از انبار شدن و حمل و نقل، به ویژه حفظ ظرفیت جوانه‏زنی آن (هامپتون و تکرونی^[۴]، ۱۳۸۴).

۲-۴ اندازه‏گیری قدرت بذر

آزمون بذر، علم ارزیابی کیفیت بذر برای هدف‏های زراعی می‏باشد. تلاش برای آزمون قدرت بذر با یافتن عوامل قابل کمی شدن همراه با زوال و و پیری بذر می‏باشد که تفاوت‏های موجود در پتانسیل عملکرد بذر برای تولید گیاهچه را ما بین توده‏های بذر دارای جوانه‏زنی بالا می‏سنجد (هامپتون و تکرونی، ۱۳۸۴). در ۴۰ سال گذشته روش‏های آزمون قدرت بذر بسیاری پیشنهاد شده ولی تنها تعداد کمی از آن‏ها در سطح بین‏المللی مورد استفاده قرار می‏گیرد (همپتون،۱۹۹۲). در حال حاضر قدرت بذر به عنوان بخش مهمی از کیفیت بذر مورد پذیرش واقع شده است.

۲-۵ اهداف اجرای آزمون‏های قدرت

اهداف و ویژگی‏های اجرای آزمون‌های قدرت بذر را می‏توان شامل تامین شاخص حساس و دقیق برای کیفیت بذر، نسبت به آزمون جوانه‏زنی و تامین یک طبقه‏بندی ثابت توده‏های بذری از لحاظ عملکرد بذر در مزرعه و میزان سبز آن‏ها دانست.

۲-۶ آزمون‏های رایج قدرت بذر

به طور کلی آزمون‏های رایج قدرت بذر را می‏توان به سه گروه تقسیم کرد (هامپتون و کول‏برا، ۱۹۹۰):

الف) آزمون‏های ساده بر اساس برخی جنبه‏های مربوط به رفتار جوانه‏زنی بذر

ب) آزمون‏های مبتنی بر جنبه‏های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی

ج) آزمون مرکب

۲-۷ آزمون‏های قدرت بذر

از آن‏جا كه آزمون قدرت بذر شاخص‌ حساس‏تري براي تعيين كيفيت بذر نسبت به آزمون‌ جوانه‌زني استاندارد است، هر پديده‌اي كه زودتر از تلفات جوانه‏زنی رخ دهد، مي‌تواند به عنوان مبنايي براي آزمون قدرت بذر به كار گرفته شود. آزمون‏هاي متعددي براي ارزيابي

…..

…..