مبانی نظری و پیشینه تحقیق برای فصل دوم پایان نامه بررسی تاثیر روش آرام سازی بنسون بر اضطراب و شاخص‌های همودینامیک بیماران تحت مداخلات الکتروفیزیولوژیک بستری

چارچوب پژوهش:

چارچوب پژوهش حاضر از نوع پنداشتی بوده و بر اساس مفاهیم اضطراب و شاخص‌های همودینامیک(فشار خون، نبض و تنفس) استوار است. در این بخش با توجه به مفاهیم پژوهش، به مباحث اضطراب، شاخصهای همودینامیک(فشار خون، نبض و تنفس)، روش‌های آرام‌سازی، دیس‌ریتمی ‌ها، مداخلات الکتروفیزیولوژیک و توجهات پرستاری مرتبط با آن با تمرکز بر اضطراب و شاخص‌های همودینامیک و روش‌های آرام‌سازی پرداخته می‌شود.

انسان همیشه در تلاش برای دستیابی به ثبات نسبی فرآیندهای داخلی بدن است که هموستاز نامیده می‌شود. هموستاز مشتمل بر دو بعد فیزیولوژیک(سطوح اکسیژن خون، فشارخون، حرارت بدن و تعادل مایعات و الکترولیتها) و روانشناختی(تعادل عاطفی، روانی و یا حالتی از رفاه روانی) است(۴۶) که با یکدیگر مرتبط بوده و تحت تاثیر تنیدگی آورهای جسمی ‌و عاطفی قرار دارند(۴۷). بدین ترتیب هموستاز می‌تواند تحت تاثیر تنیدگی آورهای مختلفی قرار گیرد که به انواع داخلی(عفونت یا احساس افسردگی) و خارجی(مرگ عضوی از خانواده) و یا تکاملی(بارداری و ازدواج) و موقعیتی(شغل جدید یا بیماری) طبقه بندی می‌شوند. مواجهه با این تنیدگی آورها با پاسخ تنیدگی و احساس اضطراب در فرد همراه خواهد بود(۴۶). بدین ترتیب بروز اضطراب در جوامع از موارد بسیار شایع است؛ به گونه ای که بیش از ۴۰ میلیون بزرگسال امریکایی به اختلالات اضطرابی مبتلا هستند که این میزان تقریبا معادل ۱۸ درصد جمعیت تخمین زده می‌شود.(۱۳)

در واقع، اضطراب موقعیتی طبیعی است که افراد در غالب اوقات زندگی خود، به ویژه قبل از تجربیات مهم زندگی، آن را تجربه می‌کنند. به عبارت دیگر اضطراب به عنوان “تجربه‌ای در موقعیت‌های خاص است” که منحصر به همان فرد خواهد بود(۴). اضطراب، در حقیقت تجربه ای ذهنی است که با انواع مختلفی از احساس تهدید بروز می‌کند(۶). این حالت شناختی با ناتوانی فرد در کنترل پاسخهای عاطفی به تهدیدات درک شده مرتبط است. به عبارت دیگر این احساس از نظر فیزیکی نوعی پاسخ به ترس است که با فعالیت سیستم سمپاتیک در پاسخ به موقعیت‌های خطرناک همراه می‌باشد(۱۳). البته باید توجه داشت که مقادیر کم اضطراب می‌تواند موجب افزایش آگاهی و توجه شود اما اضطراب شدید باعث نقص عملکرد می‌شود(۴۸). از این رو اضطراب از منظری دیگر به انواع اضطراب طبیعی و غیرطبیعی طبقه بندی می‌شود. اضطراب طبیعی در وضعیت‌های تهدید کننده بروز می‌کند و در این حالات معمولا توجه فرد به تهدید خارجی معطوف می‌شود. در حالیکه اضطراب غیرطبیعی در مواقع عدم وجود هرگونه تهدید بروز می‌کند و یا هیچگونه تناسبی با تهدید خارجی نداشته و بیش از حد طول می‌کشد. در موارد اضطراب غیرطبیعی، توجه فرد بر علائم بالینی مثل افزایش ضربان قلب معطوف شده و معمولا منجربه افزایش نگرانی بیمار می‌شود که خود با احساس تهدیدی مضاعف، تشدید پاسخ اضطرابی و برانگیختگی مضاعف سیستم اتونوم را موجب می‌گردد. به همین ترتیب چرخه معیوبی از اضطراب فزاینده شکل می‌گیرد(۴۹).

همانگونه که ذکر شد، توجه فرد در شرایط اضطرابی بر روی وضعیت تهدید کننده معطوف می‌شود که با افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک همراه است(۴۹). احساس تهدید توسط سیستم لیمبیک^[۱] و قشر مغز درک شده و از طریق آنها به بخش سمپاتیک سیستم عصبی خودکار هدایت می‌شود. تحریک سیستم سمپاتیک باعث ایجاد علائمی‌ می‌شود که ما آن را با عنوان اضطراب می‌شناسیم. سیستم لیمبیک همچنین پیام ها عصبی را به قشر مغز می‌فرستد که باعث تجربه فکری فرد در مورد اضطراب می‌شود(۴۸).

بنابراین اضطراب حالتی است که شامل مجموعه ای از احساس، پاسخ‌های فیزیولوژیکی و تفکر فرد در مورد تجربه اضطراب است(۴۸). علایم و نشانه‌های اضطراب را می‌توان در کل به انواع رفتاری و جسمی ‌طبقه بندی نمود. لکنت زبان، بی خوابی، پر تحرکی از جمله علائم رفتاری اضطراب می‌باشند. علائم جسمی ‌اضطراب نیز می‌تواند به انواع علائم عمومی ‌تنفسی مانند احساس گرفتگی قفسه سینه، اشکال در تنفس و تاکی پنه، قلبی عروقی شامل تپش قلب و ناراحتی یا درد در ناحیه قلب، شکایت‌های مربوط به سیستم عصبی مرکزی مانند زنگ زدن گوش، تاری دید، احساس گزگز و سرگیجه، علائم گوارشی شامل خشکی دهان، مشکلات بلع، ناراحتی معده، نفخ و اسهال و علائم تناسلی– ادراری مانند تکرر ادرار، ناتوانی جنسی در مردان، کاهش میل جنسی و فقدان قاعدگی یا قاعدگی دردناک در زنان بروز کند. سردرد، درد و سفتی عضلات مرتبط با تنش عضلانی از دیگر علائم اضطراب می‌باشند(۱۳).

نکته مهم و حاثز اهمیت آن است که این وضعیت روانی مبتنی بر تشویش و نگرانی با تغییرات همودینامیک خاصی همراه است(۴۹). همودینامیک که فشار و نیروی موجود در گردش خون را مد نظر قرار می‌دهد، شامل پآرامترهایی مانند ضربان قلب، فشار خون شریانی، فشار ورید مرکزی، فشار موجود در سیستم عروق ریوی و برون ده قلب است(۴۶) که تغییر در آن ها به معنی تغییر در سلامتی فرد است. ارزیابی علائم حیاتی به عنوان بخشی از ارزیابی پرستاری و جزیی از مراقبت است که در این مورد، اطمینان از صحت اطلاعات و گزارش یافته‌های غیر طبیعی از وظایف پرستار است(۴۷). در میان این علائم حیاتی، متغیرهایی همچون سرعت ضربان قلب، تنفس و فشار خون مهمترین علایم موجود در حالات اضطرابی و مرتبط با تنش هستند(۴۹).

فشارخون که ناشی از فشار وارده از طریق خون بر دیواره عروق خونی است(۵۰)، تحت تاثیر برون ده قلب، مقاومت عروق محیطی و حجم و غلظت خون قرار دارد(۴۶). طبق گزارش هفتمین مجمع کمیته مشترک ملی در پیشگیری، شناسایی، ارزیابی و درمان فشارخون، فشار خون سیستولیک ۱۱۹-۱۰۰ و دیاستولیک ۸۰-۶۰ میلی متر جیوه به عنوان فشار خون طبیعی قابل قبول است. این مجمع در سطح بندی فشار خون طبقات پیش فشار خون بالا(با مقادیر ۱۳۹-۱۲۰ میلی متر جیوه در فشارخون سیستول و ۸۹-۸۰ درفشار دیاستول)، فشار خون بالای درجه ۱( سیستول ۱۵۹-۱۴۰ و دیاستول ۹۹-۹۰میلی متر جیوه) و فشار خون بالا درجه ۲ سیستول برابر یا بیش از ۱۶۰ و دیاستول برابر یا بیش از ۱۰۰میلی متر جیوه) را تعریف نموده است(۲۷). افراد با فشار خون درمان نشده بیش از ۹۰/۱۴۰، ۲ تا ۳ برابر بیشتر از افراد عادی در خطر بیماری ‌های قلبی عروقی هستند. این فشار خون بالا می‌تواند سبب سکته قلبی، نارسایی قلبی،‌ هایپرتروفی^[۲] بطن چپ، فیبریلاسیون دهلیزی، بیماری‌‌های عروق محیطی و نارسایی کلیه شده و مرگ و میر را افزایش دهد(۵۱). حفظ فشار خون در محدوده طبیعی ضروری بوده و تغییرات آن می‌تواند نشاگر وجود یک پاتولوژی زمینه ای و تلاش بدن در جهت حفظ هموستاز باشد. این علامت حیاتی تحت تاثیر عوامل مختلفی چون سن، جنسیت، نژاد، فعالیت فیزیکی، تغییرات شبانه روز، شرایط طبی، دمای بدن، داروها و تنیدگی قرار دارد. مثلا میانگین فشار خون سیستولیک نوزادان در حدود ۷۵ میلی متر جیوه است. فشار خون تحت تاثیر افزایش سن افزایش می یابد و در آغاز بلوغ به اوج می‌رسد. سالمندی یا کاهش الاستیسیته شریان‌ها، سخت تر شدن و تحمل کمتر آنها در مقابل فشار وارده از طرف خون همراه است که این عوامل باعث افزایش فشارخون سیستولیک می‌شوند. فشارخون دیاستولیک نیز به خاطر تغییر در انعطاف پذیری دیواره افزایش می یابد(۴۶).

جنسیت از دیگر عوامل تاثیر گذار بر فشارخون است. بطوری که زنان بعد از بلوغ، معمولا فشارخون کمتری نسبت به مردان با سن مشابه دارند که تصور می‌شود این تفاوت به خاطر تفاوت هورمونی باشد و بعد از یائسگی، فشارخون زنان به طور کلی افزایش می یابد(۴۶). تنیدگی نیز با تحریک سیستم عصبی سمپاتیک می‌تواند افزایش برون ده قلب و انقباض عروق محیطی و به دنبال آن افزایش فشارخون را موجب شود(۵۰).

نبض نیز که همان موج ایجاد شده توسط افزایش حجم خون داخل عروقی ناشی از انقباض بطن چپ است، تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله سن، جنسیت، ورزش، دمای بدن، شرایط طبی بیمار، داروها(مانند مسدودکننده‌های گیرنده‌های بتا و یا آتروپین) و وضعیت مایعات بدن(هایپر یا‌هایپوولمی) قرار دارد.

…..

…..

…..