مبانی نظری وپیشینه پژوهش نگرش سازمانی

نگرش سازمانی

۲-۳-۲-۱-۱  چگونگي تاثير نگرش  بر رفتار

۲-۳-۲-۱-۲ نگرش به خرید آنلاین

۲-۳-۲-۲ نیت انجام کار

۲-۳-۲-۲-۱  نظریه عمل منطقی

پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل کشور

منابع فارسی :

منابع غیر فارسی :

نگرش سازمانی

واژه Attitude معادل هاي فارسي متعددي همچون ، طرز تلقي ، وجهه نظر ، بازخورد ، وضع روانی، ایستار ، گرایش و نگرش دارد . ولي اكنون اصطلاح نگرش قبول عام يافته و به صورت هاي مختلف نيز تعريف شده است . نگرش يك سازه فرضي است، زيرا به صورت مستقيم قابل مشاهده نيست، بلكه بيشتر با اظهارات كلامي و رفتاري همراه است . (آذربايجاني و همكاران ؛ ۱۳۸۵) نگرش به عنوان یک احساس مثبت یا منفی فرد در جریان یک رفتار خاص تعریف می شود. به لحاظ اهميتي كه نگرش ها در زندگي افراد دارند، برخي از صاحب نظران تا آنجا پيش مي روند كه موضوع اصلي روان شناسي اجتماعی را نگرش مي دانند و آن را علم مطالعه نگرش هاي افراد تعریف می کنند . ( کریمی ؛ ۱۳۷۹ ) بطوری که از نظر برخي پژوهشگران، مفهوم نگرش احتمالاً شاخص ترين و ضروري ترين مفهوم در روانشناسي اجتماعي است. (گاورونسكي^[۱] ؛ ۲۰۰۷ ) بخشي از اهميت نگرش ناشي از آن است كه صاحب نظران مطالعه نگرش را براي درك رفتار اجتماعي، حياتي مي دانند .بخش ديگري از اين اهميت مبتني بر اين فرض است كه نگرش ها تعيين كننده رفتارها هستند و اين فرض به طور ضمني دلالت بر اين امر دارد كه با تغيير دادن نگرش هاي افراد، مي توان رفتارهاي آنها را تغيير داد . به علاوه، با افزايش نگرش هاي شخص در مورد چيزها، احتياج او به تفكر و اخذ تصميم گيري تازه، كم مي شود و رفتار او نسبت به آن چيزها عادتي، قالبي، مشخص و قابل پيش بيني مي گردد و در نتيجه  زندگي اجتماعي او آسان مي شود. همچنين آگاه بودن از  نگرش هاي افراد مي تواند داراي اهميت زيادي باشد . اگر نگرش هاي مردم را بدانيم، مي توانيم رفتار آنان را پيش بيني  كنيم و بر رفتار آنان كنترل داشته باشيم .(كريمي ؛ ۱۳۷۹) یکی ديگر از دلايل اهميت نگرش اين است كه بر افكار اجتماعي موثر است، نحوه تفكر و پردازش اطلاعات را تحت تاثير قرار مي دهد، به عنوان طرح ذهني عمل مي كند و به عبارت ديگر چارچوب هاي شناختي اطلاعات را در مورد مفاهيم، موقعيت ها و حوادث سازماندهي و نگهداري مي كند و سرانجام، بر فرايند رفتار اثر مي گذارد. ( آذربايجاني و همكاران ؛ ۱۳۸۵ ) همچنین در تعریف دیگر نگرش عبارت است از يك روش نسبتاً ثابت در فكر احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه ها و موضوع هاي اجتماعي يا قدري وسيع تر، هر گونه حادثه اي در محيط فرد . (آذربايجاني و همكاران ؛۱۳۸۵ ) طبق نظر کریمی ، نگرش نظامي با دوام است كه شامل يك نگرش عبارت است از ترکیبی از باور ها و هیجان هایی که شخص را پیشاپیش آماده می کند تا به دیگران، اشیا و گروه های مختلف به شیوه ی مثبت یا منفی نگاه کند . نگرش ها ارزیابی از اشیا را خلاصه می کنند و در نتیجه پیش بینی یا هدایت اعمال یا رفتارهای آینده را بر عهده می گیرند . (کریمی ؛ ۱۳۸۵ )  نگرش را می توان بر حسب نظریه های یادگیری و رویکرد شناختی تعریف کرد . در هر یک از این نظریه ها مفهوم نگرش به گونه ای متفاوت تعریف می شود و هر یک از جنبه های متفاوت  نگرش  را  مورد تأکید   قرار می دهد.

گوردون آلپورت^[۲]  در سال ۱۹۳۵ نگرش را چنین تعریف کرده است :  ” نگرش یک حالت آمادگی  ذهنی  و  عصبی است که از طریق تجربه سازمان می یابد و بر واکنش  فرد نسبت به تمامی   موضوع ها و موقعیت های وابسته به نگرش تأثیر مستقیم و پویا بر جای می گذارد. ” (شریفی ؛ ۱۳۷۲ ) عنصر شناختي ، يك عنصر احساسي ، و يك تمايل به عمل است. مولفه عاطفي شامل هيجانات و عاطفه فرد نسبت به موضوع، خصوصاً ارزيابي هاي مثبت و منفي است . مولفه رفتاري چگونگي تمايل به عمل فرد در راستاي موضوع را شامل مي گردد . مولفه شناختي شامل افكاري است كه فرد  در  مورد  آن موضوع نگرش خاص دارد و شامل :  حقايق، دانش و عقايد ( تيلور، پپلا و سيرز^[۳]  ؛ ۲۰۰۳ ) می باشد . این ۳ عنصر در   شکل ۲-۱۰ تحت عنوان مدل ۳ بخش نگرش معرفی شده اند .  ( شيفمن و كانوك^[۴] ؛ ۱۹۹۳ )

.-۱۰  . الگوی ۳ مولفه ای نگرش  ( شيفمن و كانوك ؛ ۱۹۹۳ )

الگوي سه مولفه اي نگرش : در اين الگو فرض بر اين است كه نگرش ها تركيبي از سه سبك مشخص تجربه و واكنش نسبت به يك امر مي باشند : عاطفي، شناختي، رفتاري .براي مثال، طرفداران حفظ محيط زيست معتقدند كه آلودگي هوا باعث از بين رفتن لايه ازن مي شود كه خطر ابتلاء به سرطان را افزايش مي دهد ( شناختي) ، آنها ممكن است به خاطر انقراض گياه و جانور ناراحت و غمگين شوند (عاطفی ) و بر اين اساس آنها از وسيله نقليه عمومي به جاي خودروي شخصي استفاده و در فرايند بازيافت شركت خواهند نمود . (رفتاری ) (بهنر و وانك^[۵] ؛ ۱۳۸۴)  آلپورت بر اين باور است كه مي توان در بيشتر تعريف های ظاهراً متفاوت نگرش، فصل هاي مشتركي پيدا كرد. ( كريمي؛ ۱۳۷۹)  هر كدام از اين تعريف ها به صورتي، خصوصيت اصلي نگرش را آمادگي براي پاسخ دادن مي دانند . نگرش حالت دروني وآمادگي است به جاي اينكه علني و عملي باشد؛  يعني نگرش ، رفتار نيست بلكه پيش شرط رفتار است . روي هم رفته تعريف سه عنصري نگرش، تعريفي است كه بيشتر روان شناسان اجتماعي روي آن اتفاق نظر دارند . (كريمي؛۱۳۸۵  )

۲-۳-۲-۱-۱  چگونگي تاثير نگرش  بر رفتار

تحقيقات در اين باب به اين نتيجه رسيده كه دو سازوكار براي اثرگذاري نگرش بر رفتار وجود دارد : سازوكار اول  عبارت است از ” نگرش – تفكر مستدل – رفتار  ” اين سازوكار  زماني به كار مي افتد كه تفكر عميق و دقيقي در باب نگرش هاي مان داريم و كاربرد آن در رفتار را مورد سنجش قرار مي دهيم . مثلاً  آجزن و همکاران   معتقدند بهترين  پيش بيني كننده چگونگي رفتار ما در يك موقعيت معين، نيرومندي قصد ما در آن موقعيت خاص است . سازوكار دوم عبارت است از نگرش – رفتار بي تامل . سازوكار اول متناسب با مواردي است كه فرصت كافي داريم، اما آنجا كه بايد فوراً تصميم بگيريم و عمل كنيم، براساس الگوي نگرش – رفتار بي تامل عمل مي كنيم . از آنجا كه معمولاً در تصميم گيري هاي زندگي روزمره آن قدر فرصت براي كارها و تصميم گيري در باب آنها را نداريم، در چنين موقعيت هايي نگرش هاي ماست كه ادراك ما از حوادث مختلف را شكل مي دهد و باعث واكنش رفتاري فوري ما مي شود). آذربايجاني و همكاران ؛ ۱۳۸۵)

۲-۳-۲-۱-۲ نگرش به خرید آنلاین

در واقع نگرش به خرید آنلاین، به عنوان تابعی از باورهاي مصرف کنندگان در مورد ویژگی هاي فروشگاه هاي الکترونیکی و میزانی از اهمیت ذهنی که مصرف کننده را به این نگرش متصل می کند در نظر گرفته می شود و به عبارت دیگر نگرش به خرید از اینترنت به عنوان احساسات مثبت یا منفی مصرف کنندگان درمورد عمل رفتار خرید ازاینترنت تعریف می شود.(Schlosser et al ; 1999) همچنین(Shim et al; 2001) مطرح می کند که نگرش مصرف کنندگان به خرید آن لاین یک عامل تأثیرگذار در تمایل آنان به استفاده از اینترنت به منظور خرید می باشد.

در واقع اعتقاد بر این است که نگرش پیش بینی کننده بهتري در سنجش تمایلات و رفتار مربوط به اینترنت در مقایسه با سایر ابزارها می باشد.

۲-۳-۲-۲ نیت انجام کار

شناسايي عواملي كه موجب مي شود مصرف كننده قصد استفاده از يك تكنولوژي جديد مانند استفاده از خدمات بانكداري اينترنتي یا رزرو اینترنتی هتل را داشته باشد حائز اهميت است. (جوادین و یزدانی  ؛ ۱۳۸۴) فيشبين و آجزن نظريه عمل منطقي را بر مبناي اين پيشرفت ها در سال ١٩٦٧ و در تلاش براي شناخت رابطه بين عقايد، طرز نگرش ها، مقاصد و رفتار،  فرضيه ای ارايه دادند. بر طبق اين نظر يه عامل تعيين كننده رفتار فرد ، قصد او براي انجام يا عدم انجام يك رفتار خاص است. (جوادین و یزدانی  ؛ ۱۳۸۴)

خرید مصرف کنندگان به صورت بسیار قوي از عوامل اجتماعی، فرهنگی و روان شناختی و… تأثیر می پذیرد و عوامل خارجی تأثیرگذار شامل عوامل جمعیت شناختی، موقعیتی، اقتصادي وعوامل داخلی مؤثر نیز شامل نیازها، باورها، نگرش و … می باشد. سبک زندگی در برگیرنده هر دو عامل (داخلی و خارجی می باشد) و ویژگی هاي جمعیت شناختی شامل جنسیت ، سن ، درآمد  و …    می باشد که این نوع ویژگی ها قابل تغییر می باشد.  فرآیندهاي رفتاري که شامل شکل گیري نگرش، تصمیم گیري و … می باشد ابزارهایی  هستند که مصرف کنندگان به منظور تکمیل و فعالیت هایی که نیازهاي آنان را ارضا می نماید به  کار برند. همان گونه که ذکر گردید این مطالعه عوامل مؤثر بر نگرش و شناسایی ویژگی هاي  مصرف کنندگان در زمینه عوامل جمعیت شناختی و سبک زندگی را تنظیم و بررسی می نماید. این عوامل مهم ترین عوامل مؤثر بر نگرش مصرف کننده و تصمیم به خرید می باشد.

۲-۳-۲-۲-۱  نظریه عمل منطقی

اين نظريه اولين بار در سال ١٩٦٧ توسط آجزن و فيشبين ارايه شد . هدف اين نظريه پيش بيني و درك عوامل تأثير گذار انگيزشي بر رفتار فرد است . اين نظريه از رشته روان شناسي  باليني نشأت گرفته است . از قرن نوزدهم روانشناسان اجتماعي نظريه هايي را براي نشان  دادن اين كه چگونه طرز نگرش بر رفتار فرد تأثير مي گذارد توسعه داده اند. براي مثال در سال ١٩٣٥ آلپورت بيان كرد كه رابطه نگرش  رفتار چنان چه درگذشته نگريسته مي شد رابطه اي يك بعدي نيست بلكه يك رابطه چند بعدي است . او نگرش را به عنوان استعداد و تمايل آموزش يافته براي پاسخ گويي به يك پديده يا گروهي از پديده ها به شيوه نسبتًا مطلوب يا نامطلوب تعريف مي كنند. روزنبرگ و هولاند در سال ١٩٦٠ اين نظريه را كه  نگرش فرد درباره يك پديده به وسيله احساسات، شناخت و رفتارش تعديل مي شود ارايه  دادند.  فيشبين و آجزن نظريه عمل منطقي را بر مبناي اين پيشرفت ها در سال ١٩٦٧ و در  تلاش بر اي شناخت رابطه بين عقايد، طرز نگرش ها، مقاصد و رفتار، با درنظر گرفتن دو فرضيه ارايه دادند. (جوادین و یزدانی  ؛ ۱۳۸۴)

١. انسان موجودي منطقي است كه توانايي پردازش و استفاده از اطلاعات را دارد.

٢. انسان ها از پردازش اطلاعات براي رسيدن به يك تصميم منطقي استفاده مي كنند.

بر طبق اين نظر يه عامل تعيين كننده رفتار فرد، قصد او براي انجام يا عدم انجام يك رفتار خاص است .  با توجه به مشكلات ناشي از پنهان بودن هميشگي نيات يك فرد، نظريه  عمل منطقي دو عامل مفهومي وابسته راكه با يكديگر در تعامل هستند براي تشريح و بيان مقاصد فرد درنظر مي گيرد. اين دو عامل طرز نگرش فرد نسبت به رفتار و هنجارهای  ذهني هستند . يكي از متغيرهاي مهمي كه در ادبيات سيستم هاي اطلاعاتي بسيار مورد توجه قرار گرفته، متغير تفاوت هاي فردي است . در واقع مي توان گفت تفاوت هاي فردي نقش مهمي در به كارگيري هر نوآوري تكنولوژيكي به عهده دارد . مطابق ادبيات سيستم هاي اطلاعاتي تفاوت هاي فردي شامل شخصيت و ويژگي هاي دموگرافيكي يا جمعيت شناختي و متغيرهاي وضعيتي است كه به دليل شرايط مورد نظر مانند تجربه و آموزش موجب ايجاد تفاوت مي شود. ( جوادین و یزدانی ؛ ۱۳۸۴ )

تحقيقات انجام شده نشان مي دهد كه متغيرهاي تفاوت فردي شامل جنس، سن، ميزان تحصيلات و خود اثربخشي استفاده از رايانه تأثير مهمي بر پذيرش انواع فناوري هاي اطلاعاتي دارد………………………..

……………………..

…………………….