مبانی نظری وپیشینه تحقیق ویژگی های شخصیت

ویژگی های شخصیت

شخصيت (تعاريف و نظريه ها )

۲-۳- نظريه ويژگي هاي شخصيت

۲-۴- سه بعد شخصيت آيزنک

۱) برون گرا

۲)درون گرا

۳) تهييج پذيري/پايداري هيجاني

۴) روان پريشي گرايي

۲-۵- ۱۶عامل شخصيت ريموند کاتل

۲-۶- نظريه پنج عامل شخصيت

۲-۷- رويکرد صفات

۲-۸- رويکرد يادگيري اجتماعي

۲-۹- رويکرد پديدار شناختي (نظريه ي انسان گرا )

پیشینه تحقیق

۲-۲۲-۱- تحقيقات انجام شده در داخل کشور

۲-۲۲-۲- تحقيقات انجام شده در خارج کشور

منابع فارسی :

منابع انگلیسی:

ویژگی های شخصیت

 شخصيت^[۱] (تعاريف و نظريه ها )

در زبان روزمره مردم يکديگر را با عباراتي مانند «بسياربا شخصيت »يا«داراي شخصيت خوب» توصيف مي کنند. معمولاً اين راهي است براي بيان اين مطلب که فرد مورد نظر به مجموعه‌ي متنوعي از رفتارهاي جالب توجه اجتماعي را از خود نشان مي دهد. اما درزبان يک روانشناس گفتن اينکه فرد از شخصيت«بيشتر»يا «کمتر»برخوردار است، کاملاً،بي معني خواهد بود. هرچند جنبه هاي فردي شخصيت، از قبيل درجه برونگرايي را مي توان اندازه گرفت، اما خود شخصيت مفهومي گسترده و پيچيده است که به کميت در نمي آيد.

مسئله قضاوت اخلاقي درباره ي اينکه چه ويژگيهايي به وجود آورنده ي شخصيت خوب يابد است. مورد نظر ما نيست گرچه اين نکته روشن است که وجود خاصي از شخصيت يک فردمي تواند از ديد اجتماع کم و بيش مطلوب باشد. برخي از نظريه پردازان شخصيت را به معناي کليه ي صفات پايدار يک فرد تلقي کرده اند، درحالي که ديگران اين واژه را در مورد ويژگيهاي قابل مشاهده اي که ماهيت بارز شناختي ندارند به کار برده اند. يعني اينکه شخصيت شامل ويژگيهايي نظيرهوش و استعداد نيست.

بعضي از پژوهشگران که در اين حوزه نيزبه تحقيق اشتغال دارند شخصيت را بر حسب تجارب فرد از جهاني که در آن زندگي مي کند تعريف مي کنند، درحالي که در نوشته هاي نظريه پردازان ديگر به تجاربفردي اشاره ي کمتري شده است (يا حتي اشاره نشده است)دراين آثار،رفتار فردي مورد تأکيد قرار گرفته است. با توجه به اين چندگانگي ديدگاهها مي توان چنين نتيجه گرفت که شخصيت تعريف ساده و صحيحي ندارد و هرکس تعريف خود را براساس آنچه از نظر او مهم است و با توجه به کاربردي که ازنظرشخصيت درذهن دارد، انتخاب مي کند.

بدين ترتيب اگرگرايش به رويکرد فرويد داشته باشيد ممکن است اهميت نقش ناخودگاه را در تعريفي که از شخصيت مي کنيد بگنجانيد. اما يک تعريف رفتار گرا براساس رفتارهاي آموخته و قابل مشاهده خواهد بود (شکلتون و فلچر). براي اينکه شخصيت را دقيق ترتعريف کنيم مي توان به منبع آن نگاهي بياندازيم. شخصيت از واژه ي لاتين پرسونا گرفته است که به نقابي اشاره دارد که هنرپيشه‌ها درنمايش به صورت خود مي زدند. پي بردن به اينکه چگونه پرسونابه ظاهربيروني اشاره دارد يعني، چهره ي علني که به اطرافيانمان نشان مي دهيم، آسان است. تعريفي از شخصيت دريکي از واژه هاي استاندارد با اين استدلال موافق است. اين تعريف مي گويد: شخصيت جنبه ي آشکار منش فرد به گونه اي که بر ديگران اثرمي گذارد است. دردهه‌ي۱۹۶۰،والترميشل^۱روانشناس، باعث مجادله‌اي درروانشناسي شد که درباره‌ي تأثير نسبي متغيرهاي شخصيتي پايدارمثل صفات و نيازهاي متغيرهاي مربوط به موفقيت بررفتار بود. (ميشل، ۱۹۷۳، ۱۹۶۸ ـ به نقل از شولتز ). يک تعريف معمول و نسبتاً کلي که مورد توجه اغلب روانشناسان است را به عنوان تعريف شخصيت بيان مي‌کنيم: «شخصيت به جنبه هاي نسبتاً ثابت و با دوام يک فرد که او را از ديگران متمايز مي کند و درعين حال پايه اي براي پيش بيني در مورد رفتار آينده اوست، اطلاق مي شود ». (رايت^۲و همکاران ۱۹۷۰ـ به نقل از شکلتون و فلچر ). تعريف ديگر از شخصيت که مي توان نام برد و از کارهاي تحقيقاتي نشأت گرفته است تعريف کاتل است: «شخصيت آنچه رفتار را دريک موقعيت معينو با يک حالت عاطفي معين تعيين مي کند (کاتل، ۱۹۶۵، به نقل ازشکلتون و فلچر ).

شخصت به مجموعه ويژگيهاي جسمي و رواني و رفتاري گفته مي شود که هر فرد را از ديگري متمايز مي کند (اتکينسون، به نقل از نوري، ۱۳۷۷). شخصيت را به عنوان الگوي منحصربه فرد و نسبتاً پايدار، افکار، احساس ها و اعمال نيز تعريف مي کنند (هافمن و همکاران ۱۹۶۷).

۲-۳- نظريه ويژگي هاي شخصيت

نظريه ويژگي هاي شخصيت يکي از مهم ترين محدوده هاي نظري در مطالعه شخصيت است. براساس اين نظريه، شخصيت افراد از خصوصيات وصفات گسترده اي ترکيب يافته است. براي مثال، در نظر بگيريد که خودتان چگونه شخصيت يک دوست نزديکتان را توصيف مي‌کنيد. به احتمال زياد، از تعدادي از ويژگي هاي او مانند اجتماعي بودن، مهرباني و خونسردي نام مي بريد. منظور‌‌از «ويژگي» يک خصوصيت نسبتاً پايدار است که باعث مي شود افراد به شيوه هاي خاصي رفتار کنند. نظريه ويژگي هاي شخصيت بر خلاف ساير نظريه هاي شخصيت مانند نظريه هاي روانکاوانه و انسان گرايانه، بر تفاوت هاي بين افراد تمرکز دارد. ترکيب و تعامل ويژگي هاي مختلف است که شخصيت يک فرد را تشکيل مي دهد و اين براي هر شخص، يگانه و منحصر به فرد است. نظريه ويژگي‌هاي شخصيت بر تعيين و اندازه گيري اين خصوصيات فردي شخصيت تمرکز دارد.

۲-۴- سه بعد شخصيت آيزنک

هانس آيزنک، روان شناس انگليسي، مدلي براي شخصيت، بر پايه تنها سه ويژگي عمومي بنا کرد:

……………………………..

…………………………….

……………………………