پیشینه ومبانی نظری افسردگی پس از زایمان

به نام خدا

پایان نامه روانشناسی درباره افسردگی پس از زایمان

• انواع اختلالات روانپزشکی و عاطفی پس‌ از‌ زایمان

سارتر و بـارجیوس^[۱]  (۱۹۹۹)عـوارض روانـپزشکی و هیجانی پس از زایمان را به سه دسته زیر‌ تقسیم‌ بندی کرده‌اند:

غم پس از زایمان: کمترین شدت افسردگی را دارد، شروع‌ آن در هـفته نـخست پس از زایمان است. اکثر‌ اوقات‌ در‌ روز سوم یا چهارم پس از زایمان‌ دیده‌ می‌شود. یک اختلال خلقی ناپایدار است کـه ۲۴ تـا ۷۲ ساعت پس از تولد‌ نوزاد‌ رخ می‌دهد و با علایم‌ خلق‌ غمگین، غم‌ ناپایدار،‌ عدم‌ توانایی هـیجانی، مـلامت و سـرزنش، اختلال‌ خواب‌ و اختلال خلقی ناپایدار مشخص می‌شود(پیت^[۲]  ۱۹۷۳، یالوم^[۳] و همکاران، ۱۹۶۸). غم پس از زایمان خود محدود‌ شـونده ۷ اسـت و معمولا‌ ۱۰ روز پس از زایمان‌ کاهش‌ معنی‌دار در آن دیده می‌شود. دامنه تخمین شیوع آن بین ۳۳ درصد(هاندلی^[۴] و همکاران‌، ۱۹۸۰) تا ۷۰ درصد(هریس^[۵]، ۱۹۸۰) اسـت‌ و ایـن مـوضوع تا‌ اندازه‌ای‌ به ملاک تشخیصی بستگی‌ دارد.

روان‌پریشی پس از زایمان: یک اختلال ناتوان کننده و نادر است که مـعمولا بـه‌ بستری‌ کردن نیاز دارد. در هر ۱۰۰۰ زایمان‌ یک‌ یا دو‌ نفر‌ مادر‌ به آن مبتلا مـی‌شوند(هرزوک‌ و دیتری^[۶]،  ۱۹۷۶؛ کندل^[۷] و همکاران، ۱۹۸۷). در زایمان نخست در حدود ۵۰%‌ و در زایمان دوم در حدود ۴۰%‌ مادران‌ ممکن‌ است‌ به‌ این اختلال مـبتلا‌ شـوند. این‌ نـشانگان با نشانه‌هایی از قبیل ناتوانی زیاد، گیجی و منگی، هذیانها  و نشانه‌های توهم پایدار‌، تـحریک‌پذیری و بـی‌ثباتی هیجانی و نگرانیهای وسواس‌گونه‌ در‌ مورد‌ نوزاد،‌ افکار‌ خاص‌ و میل به آزردن کودک یا خود همراه است(براکینگتون^[۸] و همکاران، ۱۹۸۱؛ هـرزوک و دیـتری، ۱۹۷۶). این علایم معمولا از روز سوم زایمان شروع می‌شوند. علایم دیگر عبارتند از سوءظن،‌ بی ربـطی کـلام، بی‌علاقگی به طفل، بی میلی نسبت بـه مـراقبت از آن و مـمکن است بیمار زایمان یا ازدواج را انکار کند و ادعـای بـاکره بودن نماید.

افسردگی پس از‌ زایمان: افسردگی پس از زایمان یک اختلال شایع و ناتوان کننده روانی اجتماعی است (کوروین، کوهن، جارت و ساتسفورد^[۹]،۲۰۱۰) که ممکن است حداکثر طی چهار هفته اول پس از زایمان آغاز گردد. اگر چه بعضی مطالعات شروع آن را تا ۱۲ ماه پس اط زایمان گزارش کرده اند (مراکی و خیر آبادی، ۲۰۱۲). شیوع افسردگی پس اط زایمان از ۱۳ الی ۲۰ درصد (سمیر، ولز-نیسروم و نیسین^[۱۰]، ۲۰۱۳) و در شرایط خاص تا ۴۱ درصد گزارش شده است که این تفاوت به نحوه نمونه گیری، زمان بررسی، معیارهای متفاوت تشخیصی (افسردگی ماژور با مینور)، ابراز خود گزارش دهی و روش مطالعه مرتبط است. بطوری که در یک مطالعه متاآنالیز اخیر که بر روی ۴۱ مقاله در ایران انجام شدف شیوع کلی افسردگی پس اط زایمان ۳/۲۵ درصد گزارش شد (ویسانی، دلپیشه، سایمیری و رضاییان، ۲۰۱۳). جدول شماره ۱ شیوع افسردگی پس از زایمان در برخی از مطالعات انجام شده در جامعه ما را نشان می دهد (خیرآبادی و همکاران، ۲۰۱۲؛ باقری زاده و همکاران، ۱۳۸۸؛ منتظری و همکاران، ۲۰۱۳؛ خوشه ای مهر و همکاران، ۱۳۹۱؛ نیک پور و همکاران، ۲۰۱۳).

جدول ۲-۱٫ مطالعات اخیر در مورد شیوع افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان اثرات مخربی بر مادر، کودک و خانواده می گذارد (استین^[۱۱] و همکاران، ۲۰۱۰). علائم و نشانه های آن ممکن است به صورت تغییرات خلق، اختلال در خواب و اشتها، اختلالات روانی حرکتی، خستگی، کاهش تمرکز، احساس گناه و عدم لذت از کار و فعالیت باشد (پیتو^[۱۲] و همکاران، ۲۰۱۳؛ دنیز و روس، ۲۰۰۵؛ مراکی و همکاران، ۲۰۱۳) که در نتیجه آن مادر قادر به ایفای نقش مادری و همسری نبوده و در موارد شدید و عدم درمان، منجر به خودکشی و فرزندکشی می گردد (سیت، سلتمان و ویسنر^[۱۳]، ۲۰۱۱). افسردگی پس از زایمان را باید از علائم گذرای گرفتگی خلق افتراق داد که با گریه، تحریک پذیری، بدخوابی و واکنش های عاطفی مادر مشخص می شود  (جدول شماره ۲) (هیرست و موینتر^[۱۴]، ۲۰۰۵). به علاوه، این نوع افسردگی را باید از سایکوز پس از زایمان و علایم مشابه با افسردگی پس از زایمان که شروع آن تا ۶ ماه بعد از  زایمان می باشد نیز افتراق داد (اوهارا و مک کوبی^[۱۵]، ۲۰۱۳). اگر در تعدادی از مطالعات از درمان های دارویی و غیر دارویی در پیشگیری و درمان افسردگی پس از زایمان حمایت شده است، ابهامات و تناقضات زیادی در میزان اثربخشی هر یک از مداخلات وجود دارد. بررسی ها نشان می دهد تحقیقات معدودی پیرامون مداخلات درمانی چند جانبه، درمان های جایگزین، جنبه های پیشگیری در سطوح مختلف، دارو درمانی و میزان ایمنی آن برای مادر و شیرخوار نیز انجام شده است (میلر و لاروس^[۱۶]، ۲۰۱۳). همچنین ابزار شناسایی مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان ناکافی (زوبران، اسچوماچر، روکسو و فورستی^[۱۷]، ۲۰۱۱) و افتراق آن از انواع دیگر اختلالات افسردگی نیز چندان مشخص نبوده و در اغلب موارد، حتی بررسی های بالینی توسط متحصصین مربوطه نیز انجام  نشده است (عظیمی لولاتی و همکاران، ۱۳۸۴). به نظر می رسد متغیرهای متععدی که در ابتلای مادر به افسردگی پس از زایمان نقش مهمی دارند به طور کامل شناسایی نشده اند (روبرستون، گریسی، والینگتون، استی وارت^[۱۸]، ۲۰۰۴).

جدول ۲-۲٫ افتراق بین افسردگی پس از زایمان و پرفتگی خلق (مظاهری و نخاعی، ۲۰۰۷)

جدول ۲-۳٫ فاکتورهای مهم در بررسی بالینی افسردگی پس از زایمان (گیبسون^[۱۹] و همکاران، ۲۰۰۹؛ فیلد، ۲۰۰۸)

*مهمترین فاکتورهایی که در بررسی بالینی می بایست مورد توجه باشد.

• عوامل خطر………………………
• ……………………….
• …………………………
• …………………………..