پیشینه ومبانی نظری تحقیق كانال‌هاي توزيع

 مباني نظري پژوهش كانال‌هاي توزيع

توزيع^[۱] يکي از مهمترين عناصر آميخته بازاريابي^[۲] است که مديريت در اين زمينه با مشکل‌ترين مرحله تصميم‌گيري مواجه مي‌شود. زيرا کانال‌هاي منتخب مي‌توانند بر ساير تصميمات مربوط به بازاريابي اثر بگذارند. دليل ديگري که براي اهميت تصميمات پيرامون کانال توزيع مي‌توان ارائه کرد اين است که شرکت پس از اتخاذ تصميم بايد براي مدت طولاني به آن پايبند و متعهد بماند. چراكه چندين سال طول مي‌كشد يك سيستم توزيع بطور مطلوب مستقر شود و به آساني قابل تغيير نيست. (کاتلر، ۱۳۸۸ : ۴۴۶)

يكي از مهمترين چالشهاي مديران بازاريابي و توليدكنندگان، انتقال كالاهاي توليدي خود به بازارهاي هدف است. بر اين اساس تصميم‌گيري در خصوص شيوه انتقال كالا به محل خريد يا مصرف، از جمله تصميمات مهمي است كه مدير بازاريابي با آن مواجه است. (بختائي و گلچين‌فر، ۱۳۸۵ : ۲۳) شبكه توزيع^[۳] بخشي از نظام اقتصادي يک كشور مي‌باشد كه تحولات اقتصادي آن كشور در تعيين كاركرد و ساختار آن مؤثر است. اين شبكه حلقه رابط بين توليدكنندگان و مصرف كنندگان و متشكل از عامليني است كه با يكديگر ارتباط متقابل دارند و عمل توزيع كالاها را انجام مي‌دهند. (فرزين، ۱۳۸۶ : ۷۷)

تصميم درباره کانال توزيع و فروش کالا، از جمله مهمترين تصميماتي است که فرا روي مديران قرار دارد. تصميم درباره توزيع کالا بر ساير تصميمات بازاريابي تاثير مستقيم مي‌گذارد. نبض يک شرکت در دست شبکه توزيع و فروش آن است، اما با همه اين شرايط اغلب شرکت‌ها به کانال‌هاي توزيع کالاهاي خود توجه کافي ندارند و اين امر گاه عواقب زيانباري براي آنان به دنبال دارد و در مقابل، بسياري از شرکتهاي با استفاده از سيستم هاي توزيع خلاق، به مزيت رقابتي دست يافته اند. بنابراين لازم است که تلاشهاي زيادي در جهت افزايش کارآيي كانالهاي توزيع و مقايسه ميزان فروش انواع كانالها  صورت گيرد. (واکر و همکاران، ۱۳۷۸ : ۲۶۸)

اين مطالعه با هدف ارزيابي كارايي انواع کانال‌هاي توزيع و انتخاب كانال توزيع كارا در شركت کرانه تجارت بین الملل جهت افزايش ميزان فروش و سهم بازار، انجام گرفته است. براي اين منظور نيز از شاخصهاي مهم جهت ارزيابي كارايي كانالهاي توزيع انتخاب سپس جهت مقايسه آنها از روش تحليل پوششي داده‌ها (DEA) استفاده شده است. بنابراين در اين فصل ابتدا مباني نظري مربوط توزيع و کانالهاي توزيع مطرح مي‌شود. سپس به مفهوم تحليل پوششي داده‌ها پرداخته خواهد شد. در بخش دوم ادبيات پژوهش و پيشينه مطالعات انجام شده ارائه خواهد شد.

۲-۱-۱- تعريف توزيع و كانالهاي توزيع

توزيع يكي از اجزاي آميخته بازاريابي است كه در ساده‌ترين حالت، وظيفه انتقال محصول از محل توليد به محل خريد مشتري را بعهده دارد. به‌عبارت ديگر مهمترين وظيفه مديريت توزيع اين است كه كالا را در زمان و مكان مناسب در دسترس مشتريان بالقوه قرار دهد. كانال توزيع مجموعه‌اي از سازمانها و افراد وابسته است كه كالا يا خدمت مورد نظر را در دسترس مشتريان نهايي قرار مي‌دهد. كانال توزيع، توليدكننده و مشتريان كالا را به يكديگر متصل مي‌كند. (نوتيلا^[۴] و همکاران، ۲۰۱۱ : ۳)

بر اساس تعريف انجمن بازاريابان آمريكا^[۵] يك كانال توزيع « ساختاري از واحدهاي سازماني درون شركت و واسطه هاي برون شركت، عمده فروش و خرده فروشي هايي هستند كه كالا يا خدماتي را بازاريابي مي‌كنند.» تعريف كانال توزيع عمداً از بازاريابي داخلي سازمان شركت و نيز سازمانهاي مستقل خارج از شركت نام برده زيرا مدير بازاريابي بايستي براي رسيدن به توزيع محصول از تركيب هر دو بهره ببرد. توزيع انتقال فيزيكي كالاها از طريق كانالها مي‌باشد و كانالها ساخته شده از واحدهاي ساختاري داخلي و خارجي هستند كه عمليات رساندن كالا يا خدمات را انجام مي‌دهند. (ساوجي، ۱۳۸۸ : ۵۶)

بيشتر توليدکنندگان کالاهاي توليدي خود را به صورت مستقيم به مصرف‌کنندگان نهائي نمي‌فروشند. تعداد زيادي واسطه بين اين دو قرار مي‌گيرند که کارهاي متعددي را انجام مي‌دهند. اين واسطه‌ها يک کانال بازاريابي بوجود مي‌آورند که کانال توزيع يا کانال تجاري نيز مي‌نامند. کانال بازاريابي^[۶] عبارت است از مجموعه‌اي از سازمان هاي مستقل که درگير فرايند عرضه کالا يا خدمت براي مصرف کننده هستند. (کاتلر، ۱۳۸۸ : ۴۴۶)

سيستم بازاريابي عبارتست از تعداد زيادي از افراد و سازمانهائي که از طريق اطلاعات، محصولات، مذاکرات، مخاطرات، امکانات و انسانها با هم ارتباط دارند. شرکت‌ها و گروه هاي خاصي نيز در اين سيستم، کانال توزيع محسوب مي‌شوند که ارتباط دهنده توليدات و خدمات سازمان با مصرف‌کنندگان فردي و سازماني هستند. هر کدام از اين کانالها در سيستم بازاريابي تلاش مي‌کنند تا نيازها و خواسته‌هاي استفاده‌کنندگان نهائي بازار هدف خود را ارضا کنند. (روستا و همکاران، ۱۳۸۸ : ۲۸۸)

روابط پيچيده بين اجزاي مختلف کانال توزيع به اشکال مختلفي بيان شده است. در مطالعه ليندگرين به سال ۲۰۱۱ اين روابط به صورت  شکل ۲-۱ ترسيم شده است:

شکل ۲-۱- روابط بين اجزاي کانال توزيع، منبع: ليندگرين: ۲۰۱۱، صفحه ۱۰۱

۲-۱-۲- اهميت و کارکردهاي كانال‌هاي توزيع

يك كانال توزيع علاوه بر انتقال كالا از توليدكننده به مصرف‌كننده، صرفه‌جويي در زمان، متصل كردن مالكان كالا و مشتريان، وظايف مهم ديگري نيز بعهده دارد. مهمترين اين وظايف عبارتند از:

– جمع‌آوري اطلاعات لازم از منابعي مانند مشتريان بالقوه و كنوني، شركتهاي رقيب و ساير عوامل و نيروهاي فعال در محيط بازاريابي.

– مذاكره با مشتريان بمنظور افزايش انگيزه‌هاي لازم خريد در آنها

– حصول توافق در مورد شرايط خريد و انتقال تملك و مالكيت داراييها

– سفارش گرفتن از مشتريان عمده و سفارش دادن به شركتهاي توليدكننده

– تامين وجوه لازم و مقادير لازم محصول در كانال توزيع

– بر عهده گرفتن بخشي از ريسكهاي مربوط به كانالهاي توزيع

– تهيه انبارهاي لازم به منظور انبار كردن و نقل و انتقال كالاهاي فيزيكي

– پرداخت وجوه لازم از جانب خريداران و از طريق بانكها و ساير مؤسسات مالي

(بختائي و گلچين‌فر، ۱۳۸۵ : ۲۶)

[……………………………..

……………………………..

……………………………

arketing channel